Oud Beets bestaat als dorp eigenlijk niet meer. De boerenstreek is in 1958 in twee helften geknipt door de aanleg van Rijksweg 43 en is als dorp uit de gemeentelijke administratie geschrapt. Het oude streekdorp was aan het begin van de 17de eeuw nog een belangrijk dorp. Pier Winsemius schreef in 1622: ‘Van desen allen de dorpen van Opsterland is het voornaemste Beetz ghelegen int Westen, naest aen Utingeradeel, is een groot Dorp.’ … ‘Dit Dorp gaet in vruchtbaerheyt ende goedicheyt van weyden alle d’ andere te boven, waerom oock d’Inwoonders van ’t Vee ende Bouw haer alleen geneeren, hebben gantsch geen Veenen. Dit Dorp heeft in alle by-een-comsten van ghemeene saken altijdt de voorstemme, wort ghehouden voor een seer oudt Dorp.’

Er stond in de Middeleeuwen al een Sint- Geertruidakerk. Zij had een hoge toren met spits maar nadat die eind 16de eeuw was ingestort is de toren aanzienlijk verlaagd.

Nadat ten oosten het deftige streekdorp Beetsterzwaag tot ontwikkeling kwam, nam de betekenis van Oud Beets af. In 1788 stelt de Tegenwoordige Staat van Friesland: ‘Dit Dorp, in ouden tyden veel grooter … geweest zynde, is thans van een’ middelmaatigen omtrek, en bestaat uit eene verzameling van verstrooide huizen en plaatsen, gelegen in ’t geboomte, aan den rydweg, die van Beetsterzwaag door dit Dorp en voorts naar ’t Westen loopt … Dit Dorp is ’t vruchtbaarste der geheele Grieteny, en zonder Veenlanden, waarom de Inwooners zich byna alleen met den Landbouw en de Veefokkery ophouden.’

In 1889 was er op initiatief van adellijke families, naar ontwerp van architect Luitje de Goed, een pracht van een neorenaissance kerk gebouwd. Na blikseminslag in 1967 en tientallen jaren gebruik als beeldhouwatelier, is de kerk in 1984 gesloopt. Er resteren nog fundamenten, zerken en grafmonumenten van aanzienlijke families. In 1988 werd er een klokkenstoel op het kerkhof opgericht.

Na de oorlog was het al geen zelfstandig dorp meer en het grootste deel van het dorpsgebied wordt bij de jonge nederzetting van Nij Beets gerekend.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel