©: Hendrik van Kampen

Hilaard is een terpdorp waar de bebouwing aanvankelijk vrij verspreid over de terp en de onmiddellijke omgeving gestrooid leek. Vanaf het midden van de 19de eeuw is het dorp verdicht en vormden zich wat straatjes en een soort plein.

In de 20ste eeuw is Hilaard uitgedijd langs de doorgaande weg, de Van Aylvaleane en de Hoptilsterdyk. De afgelopen decennia is dat met de bouw van bedrijfsgebouwen richting de Westergoawei sterk doorgegaan. De kerk staat op de noordelijke rand van de terp die verder is afgegraven. Daarachter stond Tjessingastate waar de familie Aylva generaties lang resideerde. Aan de andere zijden ligt het hoge kerkhof omzoomd door linden. De oude kosterij dateert uit 1780. Aan het straatje dat naar de kerk leidt staan een paar huizen van geeltjes uit waarschijnlijk de vroege 19de eeuw. Dichter naar de weg staat een eenvoudige notabele woning en op de hoek een nagemaakt exemplaar. Daar tegenover ligt op een ruim erf een fraaie kop-hals-rompboerderij uit 1869. In de pleinachtige Smidsstraat staat de opgeknapte smederij in vernieuwingsstijl en met het opschrift: ‘A. TH. Bakker Electr Smederij’ annex Rijwielen en een stichtingssteen die vertelt dat het gebouw uit 1907 is.

Aan de Van Aylvaleane staat de doleantiekerk. De laat-gotische kerk is waarschijnlijk in de 15de eeuw bij de vroeg-13de-eeuwse toren opgetrokken ter vervanging van een oudere kerk. Het schip is zes traveeën diep, het koor is vijfzijdig. De entreepartij in de zuidgevel is omvat door een spitsboog en een rechthoekige cordonband en daarboven zit nog een laag spitsboogvenstertje. Verder zijn er spitsboogvensters. Het muurwerk is gemetseld van rooswinkels, kleiner dan moppen. De toren is wel gemetseld van kloostermoppen. De vroeg-17deeeuwse westelijke top heeft een elegante in- en uitzwenkende vorm.

De buurt Hoptille aan de Bolswardervaart hoort bij Hilaard. Daar stond de melkfabriek die na sluiting werd gebruikt als vlasfabriek en in 1948 afbrandde. Bij de brug staat het oude tolhuis met een gevelsteen met het wapen van Bolsward en het jaartal 1652.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen