Gewesten

Tusken Ljouwert, Drachten, It Hearrenfean en Snits, de fjouwer grutste plakken fan de provinsje, leit it klopjende hert fan Fryslân. It gebiet wurdt omsletten en trochsnien troch in oantal snelwegen en spoarlinen en it Prinses Margrietkanaal. Dêrwei hawwe jo hiel Fryslân, mei al syn ôfwikseling en fariaasje, tichtby.

Mar it gebiet hat ek fan himsels mear as genôch te bieden foar in koarter of langer ferbliuw. Fanâlds spilet de wettersport dêr in belangrike rol. Grou en Earnewâld wienen de earste echte wettersportdoarpen fan de provinsje en de Snitser Mar is miskien wol de bekendste mar fan Nederlân.

Drachten, It Hearrenfean en Ljouwert rjochtsje har tsjintwurdich ek wol op de wettersport, mar hawwe folle mear ’yn ’e hûs’. Jo fine dêr in breed winkeloanbod, musea, teaters, bioskopen, kafees, restaurants, ensfh. Yn Ljouwert binne dy boppedat situearre yn in prachtige histoaryske ambiânse.

Neist de drokte op en oan it wetter en de aktiviteit yn de stêden hat it gebiet ek in hiel oar gesicht. Bûten de grutte (wettersport)sintra treffe jo in oaze fan rêst, skilderachtige doarpkes, in prachtich monumintaal lânskip en moaie natuergebieten. Hiel bysûnder is bygelyks it 500 hektare grutte natuergebiet súdlik fan Aldeboarn, De Deelen. Krekt as Nasjonaal Park De Alde Feanen (súd fan Earnewâld) is dat natuergebiet ûntstien as gefolch fan grutskalige turfwinning yn earder tiden.

It Waad is unyk yn de wrâld. Net foar neat is it grutste diel troch UNESCO betitele as Wrâlderfgoed. It lânskip is nei de lêste iistiid, likernôch 7000 jier ferlyn, ûntstien. Geologysk besjoen is dat tige jong. En noch hieltyd feroaret it lânskip, suver wylst men der nei sjocht.

Ek wat de libbene natoer oanbelanget is it Waad unyk. Nearne yn ’e wrâld is der sprake fan ferlykbere rykdom en fariaasje. Der libje mar leafst 10.000 ferskillende planten en bisten. Dat binne fêste bewenners mar ek in hiele protte oare besikers: 10 oant 12 miljoen trekfûgels meitsje gebrûk fan dit gebiet.

De eilannen biede in noflike miks fan natoer, rêst, kultuerhistoarje, gesellige doarpkes, prachtige stikken strân, bosken, dunen, eveneminten, fertier en ferskeidene sportive aktiviteiten. En nettsjinsteande de oerienkomsten, hat elk eilân dúdlik in eigen sfear.

Eins lit it Waad him net yn wurden fange. Men moat it op it plak sels ûndergean, belibje, opsnuve en priuwe.

It noardeasten fan Fryslân is ít foarbyld fan wat se yn Dútslân sa treffend in ‘Geheimtipp’ neame. It gebiet is foar it grutste part noch net ûntdutsen, is hiel ôfwikseljend en hat foar elk wat te bieden. Wat wolle jo noch mear?

Nearne yn Fryslân treffe jo in streek mei safolle fariaasje yn lânskip en natuer: it unike, healiepen lânskip fan de Noardlike Fryske Wâlden (net sûnder reden oanwiisd as Nasjonaal Lânskip) mei neistlizzend Nasjonaal Park De Alde Feanen; it monumintale terpegebiet mei syn prachtige fiergesichten; Nasjonaal Park Lauwersmar; en ’flak om ’e hoeke’ wrâlderfgoed Waadsee en de eilannen Skiermûntseach en It Amelân.

Noardeast-Fryslân is in gebiet dêr`t jo noch echt rêst en stilte gewaarwurde kinne. Fytsend, kuierjend, farrend of gewoan lekker lanterfantsjend. Genietsje fan de machtich moaie lânskippen en unike natuergebieten. Priuw de rike kultuerhistoarje, dy`t ûnder mear tentoansteld wurdt yn de 20 (!) lytsere en gruttere musea yn it gebiet.

Mar it is net allinnich mar rêst en stilte. De streek biedt ek folop aktiviteit foar jong en âld: jo kinne sile, (kite)surfe, nei it grutste klimpark fan Europa en withoefolle gesellige en spektakulêre eveneminten. En Dokkum, ien fan de ferneamde Alve Stêden, is foaral yn it toeristeseizoen in brûzjend sintrum. Yn in manjefike histoaryske omjouwing fine jo dêr tal fan moaie, nijsgjirrige en ferrassende winkels, gesellige terraskes en sfearfolle restaurants.

Yn gjin inkelde oare streek is de ieuwenlange striid tsjin it wetter mear ’oanwêzich’ yn it lânskip as yn Noardwest-Fryslân. De ieuwenâlde terpen en de ymposante hjoeddeiske waaddyk binne it meast opfallend. Wat minder dúdlik oanwêzich binne alle âlde diken dy`t har troch it gebiet slingerje, mei dêrûnder de romrofte Slachtedyk.

Yn de midsieuwen wie it noardwesten fan Fryslân noch in eilân, Westergoa. It waard omsletten troch de Middelsee en de Marne, twa see-earms dy`t tusken Boalsert en Snits byelkoar kamen en stadichoan tichtsliken en ynpoldere waarden. De ûntsteansskiednis hat resultearre yn in prachtich moai gebiet mei ôfwikseljend ’âld’ en ’nij’ lân, fantastyske fiergesichten, leaflike doarpkes en trije boeiende stêden: Boalsert, ien fan de twa Fryske Hânzestêden; Frjentsjer, de twadde stêd yn Nederlân mei in universiteit; en Harns, havenstêd en tagongspoarte ta it Wrâlderfgoed Waadsee. Oan de Iselmar leit it iennige echte badplak fan Fryslân: Makkum, dat net sûnder reden faak de ’tolfde stêd’ fan Fryslân neamd wurdt.

Noardwest-Fryslân hat foar jong en âld fan alles te bieden. Jo fine dêr in wûndermoai lânskip, romte, rêst, natuer en in rike kultuerhistoarje; jo kinne dêr fytse, kuierje, farre, sile, surfe, winkelje, útgean en noch folle mear.

Fryslân is mear as allinne marren, terpen, diken en de alve stêden. It is ék in gebiet fan feanûntginnings, heidefjilden, bosk en beken. Mei-inoar foarmje dy it unike lânskip fan Súdeast Fryslân.

Dêr giet Fryslân stadich oer yn Drinte en Oerisel. Lânskiplik, mar ek wat de kultuerhistoarje en de taal oangiet. Súdlik fan de Tsjonger lizze “de Stellingwerven”, dy’t oant 1504 selsstannich wienen. In part fan de befolking praat dêr Stellingwerfsk, in taal dy’t mear besibbe is oan it Drintsk, it Grinslânsk en it Platdútsk as oan it Frysk.

Súdeast Fryslân hat in oantal bekende toeristyske plakken: Bakkefean, Appelskea, it “Drents Friese Wold”, Noardwâlde, Aldeberkeap, Beetstersweach en Oranjewâld. Dêr kin men prachtige bosk- en heidegebieten fine, steatlike lânhuzen, in grut tal fyts- en kuierpaden, gallery’s, musea en attraksjes foar bern. Mar ek de minder bekende parten fan it gebiet binne tige de muoite wurdich. Nim bygelyks “De Frije Wiken”, in skitterjend en noch foar in grut part net ûntdutsen gebiet tusken de Opsterlânske Kompanjonsfeart en De Tsjonger. Lykas yn “De Gutte Feanpolder”, bewesten Wolvegea, geane kultuerhistoarje en natuer dêr hast ûngemurken yn inoar oer. De grutskalige turfwinning yn beide gebieten hat boppedat in stelsel fan farwetters opsmiten, dy’t hjoe-de-dei in part binne fan de Turfrûte, in prachtige rekreative farrûte troch Súdeast Fryslân, Súdwest Drinte en Noardwest Oerisel.

Foar in hiele protte besikers stiet Fryslân synonym foar it súdwestlike diel fan de provinsje, mei al syn wetter. Oan dy prachtige krite hat Fryslân syn reputaasje te tankjen as wettersportprovinsje by útstek. En dat is ek net sa frjemd, as jo neigeane wat de regio datoangeande te bieden hat: in omfangryk stelsel fan marren, plassen en fearten, in grut ferskaat fan gesellige wettersportplakken en de Iselmar ’flak om ’e hoeke’. In wier paradys foar wettersporters!

Mar Súdwest-Fryslân is folle mear as allinnich mar wetter. Ek sûnder boat, kano of surfplanke is it gebiet sûnder mear de muoite wurdich. It wûndermoaie, wide marregebiet lit him ek prima fytsend, rinnend of mei de auto ûntdekke. Genietsje fan de stilte, de natuer en de ymposante fiergesichten.

In hiele oare sfear treffe jo yn Gaasterlân: in gloaiend lânskip mei in bysûnder moaie ôfwikseling fan bosken, iepen gebieten en oergongen dêrtusken. Unyk foar Nederlân binne de kliffen, dy`t op guon plakken oant wol tsien meter boppe de Iselmar útstekke. By ien dêrfan, it Reaklif, hat him yn 1345 de ferneamde Slach by Warns ôfspile.

Behalve rêst en romte, poerbêste wettersportmooglikheden, prachtige lânskippen en moaie natuergebieten hat Súdwest-Fryslân ek in rike kultuerhistoarje. Jo fine dêr mar leafst seis fan de Alve Stêden, elk mei syn eigen sjarme: it bedriuwige Snits, it ferstille Drylts, it unike Sleat, it âlde Starum, it bysûndere Hylpen en it eigensinnige Warkum.