Weidum
It terpdoarp Weidum lei fanâlds oan de sydkant fan de Hegedyk. It doarp wie troch de Weidumer Feart ferbûn mei de Jaanfeart en dêrmei mei alle wynstreken. Der stienen oant de 19e ieu ta in tal staten yn Weidum en yn de omjouwing. Yn 1898 is de lêste, Dekemastate, sloopt.
Weidum bleau wol wat deftich en it wie oant 1900 it haadplak fan de gritenij en letter de gemeente. Weidum wie mei twa âlde paden, dy’t stadich ferskillend boud rekke binne ta strjitten, ferbûn mei de Hegedyk, de dyk fan de eardere Middelsee. Oan de Hegedyk kaam bebouwing fan wenningen fan meast it notabele type. Tusken de ferbiningsstrjitten bleau in langwerpich kamp ûnbeboud, in karakteristike iepenheid fan it doarp, te mear omdat dy yn de âlde kearn even westliker foartset wurdt mei it troch ferskate soarten hûzen omseame wrydske keatsfjild.
Der steane in protte brede notabele wenten mei middengong, mar der binne ek ienfâldige hûzen te finen. De âlde tsjerke stiet op’ e terprest as in histoarysk setstik. Oan de westlike doarpsrâne lizze twa monumintale buorkerijen: Bumaleen en Papingastate.
Nei de oarloch is it doarp oan de noardkant flakby de Weidumer Feart mei foaral folksbou útwreide. Letter is yn it súdwestlike kwartier rjochting Hegedyk nijbou kommen, noardlik fan it doarp by de Wielstersyl is yn 1893 de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek De Takomst stichte.
Nei sluting kaam der in eksportbedriuw fan tsiis.
De Johannestsjerke wurdt ta de moaiste fan de provinsje rekkene. De slanke toer fan dowestien moat fan ûngefear 1100 wêze. De tsjerke is yn de romano-gotyske styl oplutsen. De finsters ha kraalprofilen en tusken de finsters binne nissen mei sierpleisterwurk. Yn de muorren binne letter gruttere finsters brutsen en oan it ein fan de 15e ieu binne de yngongspartijen fernijd: de noardlike waard korfbôgefoarmich, de súdlike waard dutsen troch in spitsbôge. By dizze ferbouwing binne de âlde stiennen ferwulven ferfongen troch in houten tonferwulf. De geve ynrjochting datearret út de twadde helte fan de 17e ieu.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Doarpswurk
