Terwispel
Terwispel is in streekdoarp dat foar de ferfeaningen yn de 19e ieu in doarp yn in fruchtbere streek neamd waard. Mei yn it noarden oant it Ald of Keningsdjip – de bopperin fan de Boarn – bêste greiden en súdlik heech, fruchtber boulân. Tusken de dyk en de noardliker rinnende Alde Dyk wie it lân al gau fergroeven en dêr stie krekt de tsjerke. Yn it súdeasten hearden de buert Trimbeets – dat no by De Gordyk heart – en súdwestlik de buert Klieze (of Klidse, Klisse) wêr’t ek al betiid lân fergroeven wie, by Terwispel. Fierder yn it westen hearde ek de streek wêr’t De Tynje him ûntwikkelje soe, by dit doarp.
Yn 1848 waard eastlik fan de buert de Nije Feart groeven, dy’t foar in goede ferbining mei De Gordyk soarge en dy’t noardwestlik fan Terwispel boppedat de ferfallen middenrin fan de Boarn ferfong. De lege ferfeaningen brochten in sterke groei teweech. Wennen oan it begjin fan de 19e ieu ûngefear 500 minsken yn it doarpsgebiet fan Terwispel, yn 1895 wienen it der al 2400. De groei fûn foaral plak yn de omjouwing fan de tuskentiids al fernijde flapbrêge oer de Nije Feart. Terwispel krige mei de wetterbuerten Kolderfean en Spaltenbrêge de foarm fan in krúsdoarp mei bebouwing oan de âlde Streek en oan de feart. Op’ e hoeke by de brêge waard in koöperative suvelfabryk stichte. De buorskip De Tynje gie nei in sterke groei in takomst as selsstannich doarp temjitte.
De herfoarme tsjerke is yn 1864 boud op it plak fan de âlde tsjerke. It is in sealtsjerke mei in trijekantich sletten koar en troch lisenen yndielde muorren wêr’t frij grutte rûnbôgefinsters yn steane. De toer is ynboud en wurdt yn de westlike gevel mei trije grutte rûnbôgefinsters ek troch lisenen markearre. Yn de toer hinget in klok, yn 1694 getten troch Petrus Overney. De toer wurdt bekroand troch in ynsnuorre spits. Doarpsútwreidingen ha oan de noardwestlike kant (Smidte) en de súdeastlike kant (Mounesleat / Visserwei) plak fûn.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
