Mantgum
Mantgum is in terpdoarp dat yn 1329 as Mantinga-heem yn de boarnen foarkomt, mar folle âlder is. It lei tichtby de westkant fan de Middelsee en no leit it oan it spoar Ljouwert-Snits. De leane dy’t de spoarhalte mei de tsjerketerp ferbynt, de Seerp van Galemawei, hat de alluere fan in stasjonswei, mar dan op doarpsmjitte. Oan it begjin fan de leane stiet it eardere gemeentehûs, in karakteristyk bouwurk út 1939.
Mantgum is fan 1908 oant de gemeentlike weryndieling yn 1984 ta it haadplak fan de gemeente Baarderadiel west. De belangrykste strjitte is neamd nei Seerp van Galema, in haadling út de 16e ieu dy’t wenne op de Hoxwier, noardeastlik fan it doarp. De state is healwei de 18e ieu sloopt. De prachtige grêfsark fan Seerp stiet yn ‘e tsjerke: hy stiet yn fol ornaat ôfbylde. Oan wjerskanten fan de Seerp fan Galemawei steane grutte notabele wenningen ferskûle yn djippe tunen mei meastal âlde beammen. It moaiste ensemble fan dit type huzen yn Fryslân.
By de Frijbuorren leit in leech en iepen stik lân, in útgroeven flank fan de terp. Oan de râne stiet in oantal karakteristike wenningen, sa as de pastorije en de âlde Bewaarskoalle. Yn de noardeasthoeke stiet kafee Bonnema, in 18e- of ier 19e-ieusk rjochthoekich blok fan giele bakstien. De doarpskearn fan Mantgum is oanwiisd as beskerme doarpsgesicht. Net sa’n ferwûnderlike status, it geve en skildereftige karakter fan it gehiel oerskôgjend. De nei-oarlochske útwreidings binne oan de westkant fan it doarp kommen, by de NS-halte. Dêr is koartlyn in flinke útwreiding neist lein, weryn’t it grutte nije doarpshûs opfalt.
De âlde kearn wurdt dominearre troch de ljocht bepleistere tsjerke, dy‘t út de 16e ieu datearje moat. Om it romme tsjerkhôf stiet in smei-izeren stek yn neoklassisisme. Benammen it dûbele swaaistek is fan in ekselinte kwaliteit. It ynterieur is yn de jierren 1779-1781 ferfraaid mei nije betimmeringen en meubilêr, wêrby’t de rûne preekstoel mei bibelske foarstellings troch H. Berkebijl opfalt.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
