Himmelum
Himmelum azemt troch syn hege lizzing in besûnder eigen sfear. It doarp hat in frijwol rjochthoekige kom, dy‘t fan út de wegen oan de súd- en westkant, dêr ‘t de âldste bebouwing stiet, ûntwikkele is. Dizze âldste bebouwing giet trouwens net fierder werom dan oan it ein fan de 19e ieu ta. De nei-oarlochske doarpsútwreiding hat plak krigen yn it noardeastlike kwartier.
Bûten de krusing fan de wegen stiet de frij jonge tsjerke dy‘t nearne mear tinken docht oan it kleasterferline fan Himmelum. Dôchs hawwe der sawol in frouljuskleaster út healwei de 13e ieu as in hast oardel ieu jonger mannekleaster stien. Beide wienen se ûnderhearrich oan it yn dizze kontrijen tige machtige Sint-Odulphuskleaster fan Starum. Fierders hat it doarp yn de lette Midsieuwen syn rol spile yn de striid fan de Skieringers en de Fetkeapers. Dit omdat der in pear aadlike famyljes wennen dy‘t harren ynfloed yn de hiele Súdwesthoeke jilde litte woenen. Fan de alluere dy‘t it doarp eartiids sûnder mis hân hat, is hast neat mear werom te finen, mar it ynbannige doarp leit mei syn útbuorrens noch altyd prachtich yn it lânskip.
De doarpstsjerke stiet op in sfearfol tsjerkhôf. Se docht mei har eigensinnige foarm wol rjocht oan de besûndere tsjerklike skiednis. It is in krústsjerke dy‘t yn 1896 boud is fan giele bakstien. It westwurk is wat gearstald, mar is wol sletten en der stekt net in dakruter, mar in echte, slanke toer omheech. Dizze toer mei de fraaie plastyske ynfolling fan de segminten, de oerwurkplaten en de moai detaillearre kroanlist, docht jin sterk tinken oan dy fan Skettens en Dedzjum. Hoewol‘t de arsjitekt ûnbekend bleaun is, soe it wêze kinne dat it Jan van Reenen west hat. Rûnbôgefinsters en rûne finsters yn de geveltoppen fan de dwersbeuken jouwe it gebou in eigen karakter.
Fan de Koudumer Slieperdyk (1732) fan de ferneamde wettersteatkundige Willem Loré binne nochal wat stikken ferdwûn, mar noardeastlik fan Himmelum leit noch in trasee fan twa kilometer. Fan it hjoeddeiske Johan Wilem Frisokanaal ôf rint de slieperdyk rjochting Nijbuorren ûnder Himmelum dêr‘t hy tsjin de frij steil omheech rinnende glasiale rêch op rint.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
FYP: Gemeente Sudwest Fryslân
