Boksum
Boksum is in terpdoarp dat op in wâl by de Middelsee inkele ieuwen foar it begjin fan de jiertelling ûntstien is. De hege terp hat in dúdlike radiale struktuer.
Yn 1869 is de terp oan de noardwestkant ôfgroeven. Dêr by lâns leit no de drokke Westergoawei. Oan de beboude doarpskant is it oansicht fan de terp noch alhiel yn takt. Foar it oare trijefearn is sels de ringwei om de soal fan de terp oer it Blessumerpaad, de Oedsmawei en de Bourren der noch. Troch in ôfwikseling fan in sletten en healiepen bebouwing en sels mei wat kampkes lân, is dizze terp mei alderhande trochsichtsjes goed te erfaren. Boppedat helpt de pleats, mei de skuorre rjochte nei de ringwei ta, om de neitins op te roppen oan de mingde funksjes.
By Boksum hat yn it begjin fan de Tachtichjierrige oarloch de lêste slach fan dizze striid plakfûn, wêrby ‘t it bloed ryklik floeide. Yn 1586 ferlearen de Fryske troepen de slach fan de Spaanske soldaten. Dizze koene sa ticht by de haadstêd komme omdat alle sleatten en fearten beferzen wienen. De Spanjerts hienen nei de slach by Boksum in frije trochtocht nei Ljouwert hân, as it doe net teiwaar waard.
En oft dêr nea wat bard is steane der mear as in ieu âlde lielinebeammen om it tsjerkhôf hinne. Dêr riist de Margaretatsjerke op. De âldste dielen fan it skip datearje fan om-ende-by 1100 en binne boud fan dowestien. Yn it muorrewurk sjocht men spoaren fan romaanske rûnbôgefinsters. Om 1300 hinne is de tsjerke útwreide mei kleastermoppen en foarsjoen fan betiid-goatyske spitsbôgefinsters. Nei de tiid is de tsjerke noch in pear kear fernijd en kaam der in koar mei in fiifkantige sluting. De fjouwerkante bakstiennen toer mei ynsnuorre spits is nochal wat jonger: yn 1842 stoarte de âlde sealdaktoer yn en it jier dêrnei waard de toer opnij boud, wêr ‘t de âlde stiennen wer foar brûkt waarden. Yn 1879 is de toer nochris omklaaid, sa as stiet te lêzen op de tinkstien yn de súdmuorre fan de toer.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
