Nijsgjirrichheden yn Boksum

Boustyl: Romano-goatyk
Datearring: ca. 1100
Restauraasje: De restauraasje fan de tsjerke is yn 2003 foltôge en waard mei in offisjele iepening op tongersdei 23 oktober 2003 wer yn gebrûk nommen.

Lizzing De Sint Margryttsjerke is boud boppe-op in terp en mei in tsjerkhôf deromhinne.

Eksterieur
De tsjerke is foar in grut part fan dowestien en waard yn 1300 grutter makke mei in útwreiding fan bakstien. Yn de noardmuorre sit in tichtmitsele koerbôgige yngong út likernôch 1500 mei listwurk fan profylstien. De toer is jonger, nammentlik fan 1843, doe’t dy wer opboud waard neidat wer ynstoart wie.

Ynterieur
De tsjerke hat in tige geve protestantske ynrjochting: û.o. in hearebank út 1661 mei bekroaning en in wapen fan Bouricius en Glinstra. Der is ek in tinkboerd út 1686 mei in opskrift oer de slach by Boksum yn 1586 yn de tiid fan de Spaanske oerhearsking.

Oargel
De âldste ûnderdielen binne fan 1661. De firma van Dam hat it oargel fernijd. Dêrby is de âlde kast út 1675 fan Jan Harmens út Berltsum beholden.

Geve sarcofaach
Om it tsjerkhôf fan Boksum steane oan beide kanten linebeammen. De toer is op ’en nij boud neidat er yn 1842 ynelkoar sakke. By de restauraasje kamen inkelde nijsgjirrige saken oan it ljocht. De grutste fynst, in sarkofaach (lykkiste) fan sânstien dy’t op it tsjerkhôf fûn waard, is yn de flier fan de foartsjerke ynboud. Mei wat muoite binne de ynbeitele motiven oan de binnenkant fan de kiste te sjen: krusen, kromstêven en in ankerkrús. Tsjin de muorre hinget in rjochthoekich stik sânstien, wierskynlik in âlde stien fan it alter.

Gebrûk hjoed-de-dei
Yn de tsjerke fine konserten plak. Yn de hjerstfakânsje is yn de tsjerke altyd in útstalling te sjen oer de skiednis fan Boksum.

De Margaretakerk is in de 12de eeuw van tufsteen gebouwd op de hoge en aan de noordwestzijde scherp afgegraven terp van Boksum. In de vroege 14de eeuw is de kerk uitgebreid en in de 15de en 16de eeuw heeft het gebouw ook nog veranderingen ondergaan. De toren is na instorting in 1843 met het oude materiaal opnieuw opgetrokken en is in 1879 tot de huidige gedaante omklampt en van een ingesnoerde spits voorzien. De oude vorm van de tufstenen kerk is aan de noordzijde te zien, waar het muurwerk een boeiend historisch tapijt is gaan vormen. Daar zit een dichtgemetselde ingang in fraaie gotische vormen. De zuidmuur en het koor hebben gotische vormen met al dan niet dichtgezette spitsboogvensters en steunberen.

Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf van omstreeks 1500. De preekstoel met klankbord heeft traditionele vormen met gekorniste panelen op de kuip. Tegen de noordwand staat een overhuifde herenbank van de familie Glinstra–Bouricius met een bekroning van een aedicula waaruit de wapens zijn verwijderd. Tegen de koorsluiting staat een overhuifde bank in neoclassicistische vormen uit 1826. Daarbij hangt een memoriebord van de slag bij Boksum (1586). In de vloer liggen grafzerken waarvan die voor het echtpaar Worp van Juckema en Anna van Mockema (overleden resp. 1560 en 1585) zeer bijzonder is. Hij werd in 1561 gehouwen door Pieter Dircks en vertoont aan weerszijden van de nis met wapens de personificaties van Memoria en Gloria die wulps haar tuniek optilt. In een nis aan de bovenzijde zien we een levendig portret van astronoom Ptolemeus die de aardbol ophoudt en in de zwikken zijn putti met aan de ene zijde meet- en muziekinstrumenten en aan de andere zijde gereedschap te zien.

Het orgel met rugpositief, dat net als in Blessum op een podium staat met blauw geschilderde draperieën onder het gewelf, is oorspronkelijk in 1675 gebouwd door Jan Harmens. Het instrument heeft allerlei wijzigingen ondergaan. De kerk is eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken.

Boksum, Hegedyk 8: tolhuis

Tegen het talud van de oude Middelzeedijk, waarop in 1825 een kunstweg werd aangelegd, is tegelijkertijd een tolhuis gebouwd. Het pand is opgetrokken in gele baksteen en heeft grote ramen aan de straatzijde. Die boden ruim zicht op het naderend verkeer, dat bij het tolhek de verschuldigde tol moest afdragen.