Unfortunately, at the moment we can provide only parts of this website in the English language. For those parts of the website that not yet have been translated we recommend use of the Google Translate option next to the title of the item.
Wolsum
Wolsum is een terpdorp dat in de Middeleeuwen is ontstaan in de noordwestelijke hoek van de grietenij ten zuidoosten van Bolsward. Het dorp was met twee opvaarten ontsloten naar de Wymerts of Bolswarder zeilvaart. Op de vroegste afbeelding van het dorp op de grietenijkaart in de atlas van Schotanus uit 1716 staat rond de kerk een compacte dorpsbebouwing van huizen en verspreid in het land in de omgeving boerderijen die soms tot een boerenbuurschap zijn geconcentreerd.
De Tegenwoordige Staat van Friesland had in 1788 niet zoveel te melden: ‘Wolsum, niet verre van Bolswerd, en naby de vaart, die van de Nieuwe zyl derwaards loopt, zo dat men hier te scheep vry gemakkelyk af en aan kan komen. Onder dit Dorp … behooren de buurtjes Laard, Jouwsard, Remsard, Vyfhuis en Ytzum.’
De buurten bestaan nog steeds en bij de brug over de vaart is bovendien de buurt Wolsumerketting ontstaan. Op de kaart in de Eekhoffatlas uit 1851 staan drie huizen, waar de kaart van 1716 alleen nog het Wolsumer Ketting huis vermeldde. In Vijfhuis staan in 1851 al drie huizen meer dan de naam aangeeft. De andere buurten bestaan uit boerderijen. In het midden van de 19de eeuw stonden in de kom van het dorp elf huizen die ruim 50 bewoners huisvestten. Achter de kerk is de compacte kerkbuurt nog te ervaren.
De kerk is omstreeks 1870 gebouwd ter vervanging van een middeleeuwse voorgangster die aan Sint-Martinus was gewijd. Het is een zaalkerk met een driezijdige sluiting in een merkwaardige mengstijl. Het muurwerk wordt geleed door lisenen en er staan grote rondboogvensters in. De hoeken van de gevel en die van de grotendeels ingebouwde toren hebben decoratieve pinakelbekroningen. De gevel wordt afgedekt door een rondboogfries. In de kerk staat een 17de-eeuwse preekstoel. De tot gevelhoogte in steen opgetrokken, tamelijk forse toren heeft een houten bovenbouw met aan elke zijde dubbele galmgaten en een ingesnoerde spits. In de toren hangt een luidklok uit de 15de eeuw.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
FYP: Gemeente Sudwest Fryslân
