De gemeente Dongeradeel heeft alles om de vakantieganger en dagrecreant op zijn wenken te bedienen. Met haar imposante waddenkust en uitgestrekte klei- en terpenlandschap heeft de gemeente de natuur- en landschapstoerist veel te bieden. In het uitgestrekte groene en blauwe landschap, met haar rijkdom aan vogelsoorten, komt een mens tot rust.

De toerist of recreant die van wat meer actie houdt, komt aan de westoever van het Lauwersmeer aan zijn trekken. Hier is het domein van de watersporters. Er wordt volop gesurft, gezeild, geroeid en gevaren. En ook gezwommen, zoals bij het strand van Oostmahorn. De haven van Oostmahorn, de sluis van Dokkumer Nieuwe Zijlen en Lauwersoog zijn bekende en geliefde watersportplaatsen.

Stadse geneugten in een landelijke omgeving, dat is te vinden in Dokkum. Deze elfde stad aan de Elfstedenroute heeft alles in huis: winkels, horeca, musea, galeries, kerken en dat alles in een monumentale sfeer. Want ook de binnenstad van Dokkum kent vanwege haar vele historische monumenten een beschermd stadsgezicht. Zoals Dokkum een beschermd stadgezicht heeft, kennen ook een aantal dorpen in Dongeradeel een beschermd dorpsgezicht. En zo valt er ook voor de cultuurtoerist in Dongeradeel van alles te ontdekken.

Een nieuwe gemeente: van Breezanddijk tot Uitwellingerga, van Kimswerd tot Laaksum. Met daar tussenin zes van de elf Friese steden.

Een gemeente met 69 kernen, allemaal met een eigen karakter en identiteit. Zo’n 82.000 inwoners voelen zich thuis in dit gebied van groen en blauw. Vanaf 1 januari 2011 maken zij allemaal deel uit van een nieuwe gemeente Súdwest Fryslân.

Een gemeente met weidse vergezichten en open ruimte, met steden die hun rijke culturele en monumentale historie koesteren. Een gemeente met grote ambities. Ambities om te behouden wat goed is en voortvarend te ontwikkelen wat nodig is. Kansen grijpen om sterke punten te verstevigen en nieuwe wegen in te slaan. De kracht van de kernen is de kracht van de gemeente. Geen van allen gelijk, maar allemaal gelijkwaardig. Het eigene krijgt alle ruimte om te blijven bestaan en verder ontwikkeld te worden. Alles naar aard en schaal van de gemeenschappen die zich verbonden weten door de Friese taal en cultuur.

De gemeente Franekeradeel is het stedelijk centrum in Noordwest-Friesland. Het landschap met weidse vergezichten wordt onderbroken door de Elfstedenstad Franeker en 16 dorpen. De voormalige universiteitsstad is bekend van de vele monumenten, musea en het kaatsen. De van oorsprong agrarische gemeente biedt volop bedrijvigheid en woongenot.

Aan de noordzijde wordt Franekeradeel begrensd door de Waddenzee. In de kuststrook is veelal akkerbouw te vinden. Zuidwaarts gaat het gebied over in glastuinbouw en groene graslanden. Door de gemeente kronkelt van Oosterbierum naar het midden van Friesland de Slachtedyk. Deze middeleeuwse dijk is eens in de vier jaar het decor van een marathon en wandeltocht met duizenden deelnemers. De waddengemeente heeft zich in de loop der eeuwen economisch ontwikkeld, waarbij Franeker een machts- en handelscentrum werd. De stad werd vanaf de elfde eeuw bestuurd door adellijke families en was zelfs even in beeld als de hoofdstad van Friesland.

De naam Franeker is verbonden aan de Elfstedentocht. Niet alleen de befaamde schaatstocht gaat door de stad, maar ook duizenden deelnemers aan bijvoorbeeld de fiets- en wandelelfstedentocht passeren de stempelpost in de stad. De sterrenstad is ook wereldwijd bekend van het Koninklijke Eise Eisinga Planetarium. Het model van ons planetenstelsel is tweehonderd jaar geleden gemaakt door Eise Eisinga. Verder trekken verschillende historische panden in de binnenstad vele toeristen, zoals het stadhuis, het Korendragershuisje en de Martinikerk.

Ook de stinzen van de oude Friese adel en het bolwerk met zijn wachthuisjes, de imposante professorenhuizen en academiegebouwen, het café De Bogt Fen Guné en het Museum Martena zijn geliefd bij de bezoekers aan de academiestad.

Niet te missen is het kaatsveld met zijn opvallende torens. Hier vindt jaarlijks de grootste kaatswedstrijd plaats.

De stad is het regionaal koopcentrum voor een groot gebied. De Grote Breedeplaats kan gedeeltelijk met een tent overdekt worden voor culturele buitenactiviteiten als muziek- en theatervoorstellingen.

Franekeradeel kent volop woonmogelijkheden. In Franeker is de nieuwbouwwijk Franeker-Zuid met 625 woningen in ontwikkeling.

Franekeradeel is een aantrekkelijke woongemeente dankzij de vele mogelijkheden in de koop- en huursector en de aantrekkelijke prijs/kwaliteitsverhouding. De gewaardeerde leefomgeving met vele wandel- en fietsmogelijkheden, schone lucht, watersport en Waddenzee dragen bij aan het uitstekende woonklimaat. Naast de busverbindingen binnen de gemeente kent Franeker een treinverbinding met Harlingen en Leeuwarden. De vierbaans A31 zorgt voor een snelle verbinding met Leeuwarden en via de afsluitdijk met Noord-Holland.

In het hart van Fryslân ligt de gemeente Boarnsterhim, ontstaan op 1 januari 1984 door herindeling van drie gemeenten.

Op 17.000 ha. grondoppervlak werken en wonen ruim 19.000 inwoners, verdeeld over 18 dorpen.

Sinds mensenheugenis is de gemeente sterk verbonden met het water. Meren, plassen, poelen en kleine kanaaltjes maken een belangrijk deel uit van het in hoofdzaak weidegebied.

Veel veehouders vinden dan ook hun bestaan in Boarnsterhim. Ook handel en industrie nemen een belangrijke plaats in in de gemeente. Door de aanwezigheid van water is de recreatie een steeds belangrijkere bestaansbron.

Plaatsen als Grou, Akkrum, Warten, Jirnsum en Terherne zijn bekende watersportcentra. Bijna in elke plaats vindt men een jachthaven, een watersporthotel, camping of kampeerboerderij. De dorpen zijn onderling via het water verbonden.

Per trein en via de weg is de gemeente makkelijk bereikbaar. De hoofdstad Leeuwarden bevind zich op ongeveer 15 km. afstand van Grou. Overal in het open landschap vindt men de cultuurmonumenten. Oude kerken met hun torens sieren het groene land. De oude boerderijen, de “zathes”, vindt men terug in het landschap, vaak omgeven door een boomwal. In de vroegere vissersplaatsen staan nog de keine vissershuisjes, die samen met enkele smalle straten en de karakteristieke monumenten sfeer geven aan de dorpen in Boarnsterhim.

Mooi van alles! - Skarsterlân heeft vele gezichten. De gemeente valt niet alleen op door het vele water en natuurschoon, ook het groot aantal evenementen in de zomer is opvallend...

Er is geen gemeente op het Friese vasteland die voor zo’n groot deel uit water bestaat als Skarsterlân. Meren, vaarten, sloten en poelen: Skarsterlân is er ruim in voorzien. De rust en ruimte van het Friese merengebied maken van Skarsterlân dan ook een ideale omgeving om te recreëren. En wat dacht u van de bossen bij Sint Nicolaasga, de weidse landschappen en de mooie oude dorpjes? Skarsterlân is mooi van alles.

Gezelligheid in Langweer en Joure

Maar ook de liefhebber van gezelligheid komt in Skarsterlân aan zijn trekken. Kent u bijvoorbeeld het oude watersportplaatsje Langweer? Langweer is een oud, schilderachtig dorpje aan de rand van een groot meer. In de winter stil en rustig, in de zomer een gezellig watersportcentrum! En ook Joure, met haar moderne jacht- en passantenhaven en gezellige Midstraat, is een aantrekkelijke halteplaats voor de (water)toerist.

Skarsterlân bruist van de activiteiten...

Skarsterlân heeft een groot aantal evenementen, die opvallen door hun originaliteit en elk jaar weer tienduizenden mensen trekken. Neem bijvoorbeeld de jaarlijkse boerenbruiloft in juli: een trouwplechtigheid zoals die 150 jaar geleden bij families van de gegoede burgerij en welgestelde boeren overal in Fryslân plaatsvond.

Luchtballonnen

Van internationale uitstraling zijn de Friese Ballonfeesten. In de loop der jaren is dit evenement uitgegroeid tot een festijn waar voor jong en oud van alles valt te beleven. De spil van het evenement is dat elke dag tientallen luchtballonnen uit binnen- en buitenland opstijgen, voor een vaart over het mooie landschap van Skarsterlân. Het dorp Sint Nicolaasga geniet bekendheid in Fryslân en ver daarbuiten door de jaarlijkse Allegorische Optocht in september. Een van de oudste jaarmarkten is de Jouster Merke, die ieder jaar in september in Joure wordt gehouden. Duizenden mensen komen af op de vele kramen en attracties van een markt die al sinds eeuwen bestaat. Ook paardenevenementen, zoals de beroemde Gouden Swipe en de Fryske Hynstefeiling (paardenveiling) horen typisch bij Skarsterlân.

Twee Skarsterlânse skûtsjes!

En dan mag tenslotte het skûtsjesilen natuurlijk niet onvermeld blijven, een befaamd zeilevenement waar van onze gemeente de plaatsen Joure en Langweer met elk een eigen skûtsje varen. Een evenement dus dat lééft in onze gemeente, en dat dan ook niet voor niets van het Nationaal Buro voor Toerisme de status van nationaal top-evenement heeft gekregen.

In het hart van Fryslân ligt de gemeente Boarnsterhim, ontstaan op 1 januari 1984 door herindeling van drie gemeenten.

Op 17.000 ha. grondoppervlak werken en wonen ruim 19.000 inwoners, verdeeld over 18 dorpen.

Sinds mensenheugenis is de gemeente sterk verbonden met het water. Meren, plassen, poelen en kleine kanaaltjes maken een belangrijk deel uit van het in hoofdzaak weidegebied.

Veel veehouders vinden dan ook hun bestaan in Boarnsterhim. Ook handel en industrie nemen een belangrijke plaats in in de gemeente. Door de aanwezigheid van water is de recreatie een steeds belangrijkere bestaansbron.

Plaatsen als Grou, Akkrum, Warten, Jirnsum en Terherne zijn bekende watersportcentra. Bijna in elke plaats vindt men een jachthaven, een watersporthotel, camping of kampeerboerderij. De dorpen zijn onderling via het water verbonden.

Per trein en via de weg is de gemeente makkelijk bereikbaar. De hoofdstad Leeuwarden bevind zich op ongeveer 15 km. afstand van Grou. Overal in het open landschap vindt men de cultuurmonumenten. Oude kerken met hun torens sieren het groene land. De oude boerderijen, de “zathes”, vindt men terug in het landschap, vaak omgeven door een boomwal. In de vroegere vissersplaatsen staan nog de keine vissershuisjes, die samen met enkele smalle straten en de karakteristieke monumenten sfeer geven aan de dorpen in Boarnsterhim.

Waar ligt het

De gemeente Tytsjerksteradiel ligt in het oosten van de provincie Friesland.

Landschap Tytsjerksteradiel heeft het allemaal. Het landschap is afwisselend en smûk. Water, weiland en bos, kortom alles wat Fryslân moai makket. Door de grote variatie zijn er veel bijzondere plekken in onze gemeente te vinden die het bezoeken waard zijn. Fietsen en wandelen in deze omgeving is een ware beleving. Her en der in het landschap zijn prachtige antieke molens te bewonderen. Het zijn bakens die het unieke landschap van Tytsjerksteradiel haar karakter geven. Ook water is hier volop te vinden. Het levendige watersportdorp Earnewald grenst aan Nationaal Park de Alde Feanen waar volop gevaren kan worden. Ook de Burgummermar is een prachtige omgeving voor zeilers en kanoërs.

Toerisme

De authentieke kunst en cultuur van 'De Wâlden' is terug te vinden in de mooie musea die Tytsjerksteradiel rijk is. Rust en ruimte is hier nog te vinden. Een bezoek aan het mooie Tytsjerksteradiel biedt alles wat Fryslân mooi maakt.

Wonen en werken

In Tytsjerksteradiel is het mooi wonen. De gemeente heeft 16 dorpen, van het levendige Earnewald of Eastermar tot de rust van dorpen als Jistrum. De Trynwalden met dorpen als Gytsjerk, Aldtsjerk en Ryptsjerk zijn van oudsher georiënteerd op Leeuwarden en liggen op fietsafstand. De oostkant van de gemeente, met Burgum als grootste dorp (10.000 inwoners) is meer op Drachten georiënteerd. De gemeente biedt behoorlijk wat werkgelegenheid, met name in de zorg en in de agrarische sector. Veel inwoners van Tytsjerksteradiel werken in Leeuwarden of Drachten.

Een nieuwe gemeente: van Breezanddijk tot Uitwellingerga, van Kimswerd tot Laaksum. Met daar tussenin zes van de elf Friese steden.

Een gemeente met 69 kernen, allemaal met een eigen karakter en identiteit. Zo’n 82.000 inwoners voelen zich thuis in dit gebied van groen en blauw. Vanaf 1 januari 2011 maken zij allemaal deel uit van een nieuwe gemeente Súdwest Fryslân.

Een gemeente met weidse vergezichten en open ruimte, met steden die hun rijke culturele en monumentale historie koesteren. Een gemeente met grote ambities. Ambities om te behouden wat goed is en voortvarend te ontwikkelen wat nodig is. Kansen grijpen om sterke punten te verstevigen en nieuwe wegen in te slaan. De kracht van de kernen is de kracht van de gemeente. Geen van allen gelijk, maar allemaal gelijkwaardig. Het eigene krijgt alle ruimte om te blijven bestaan en verder ontwikkeld te worden. Alles naar aard en schaal van de gemeenschappen die zich verbonden weten door de Friese taal en cultuur.

De gemeente Dongeradeel heeft alles om de vakantieganger en dagrecreant op zijn wenken te bedienen. Met haar imposante waddenkust en uitgestrekte klei- en terpenlandschap heeft de gemeente de natuur- en landschapstoerist veel te bieden. In het uitgestrekte groene en blauwe landschap, met haar rijkdom aan vogelsoorten, komt een mens tot rust.

De toerist of recreant die van wat meer actie houdt, komt aan de westoever van het Lauwersmeer aan zijn trekken. Hier is het domein van de watersporters. Er wordt volop gesurft, gezeild, geroeid en gevaren. En ook gezwommen, zoals bij het strand van Oostmahorn. De haven van Oostmahorn, de sluis van Dokkumer Nieuwe Zijlen en Lauwersoog zijn bekende en geliefde watersportplaatsen.

Stadse geneugten in een landelijke omgeving, dat is te vinden in Dokkum. Deze elfde stad aan de Elfstedenroute heeft alles in huis: winkels, horeca, musea, galeries, kerken en dat alles in een monumentale sfeer. Want ook de binnenstad van Dokkum kent vanwege haar vele historische monumenten een beschermd stadsgezicht. Zoals Dokkum een beschermd stadgezicht heeft, kennen ook een aantal dorpen in Dongeradeel een beschermd dorpsgezicht. En zo valt er ook voor de cultuurtoerist in Dongeradeel van alles te ontdekken.

“Het mooiste stukje Drenthe in Friesland!” Zo is Ooststellingwerf wel eens beschreven…

Ooststellingwerf is een prachtige Friese gemeente, grenzend aan Drenthe. De gemeente heeft een gevarieerd landschap, met o.a. bossen, veengronden en een coulissenlandschap. Daarnaast heeft de gemeente ook nog enkele grote waterlopen, zoals de Tjonger, de Opsterlandse Compagnonsvaart en de diverse wijken. Daarmee vormt Ooststellingwerf een mooie mix tussen de Friese watersportgebieden en de Drentse zandgronden.

In Ooststellngwerf zijn volop mogelijkheden voor recreatie. Rust, ruimte, natuur, landschap, cultuur, actieve of passieve recreatie, voor iedereen is er wel wat te vinden. De toeristische kern van de gemeente wordt gevormd door Appelscha en omgeving. Naast Appelscha zijn er echter nog diverse andere plaatsen de moeite van het bezoeken waard, zoals bijvoorbeeld het historische Oldeberkoop.

Ook op gebied van watersport heeft Ooststellingwerf mogelijkheden. Door de gemeente voert namelijk een deel van de Turfroute via de Tjonger en de Opsterlandse Compagnonsvaart. Deze vaarverbinding stamt nog uit de tijd dat de turf in Zuidoost Friesland werd afgegraven en over water werd afgevoerd. Ook verschillende bruggen en sluizen zijn nog in stand gehouden.

De Turfroute is een afwisselende route langs bos, heide, weilanden en door dorpjes. Langs de route zijn diverse aanlegmogelijkheden en voorzieningen gerealiseerd. De Turfroute is bevaarbaar vanaf halverwege mei t/m half september. Ook op zondag worden de bruggen bediend.

Locatie

De gemeente Kollumerland c.a. ligt in het noordoosten van de provincie Fryslân. Het is een aantrekkelijke woongemeente, waar ook bedrijven volop ruimte krijgen zich te ontplooien. Kollumerland c.a. bevindt zich op de grens van het woudengebied en het open terpengebied en kent hierdoor een fraai en afwisselend landschap. Kollum is het hoofddorp van de gemeente en vervult een belangrijke rol op het gebied van wonen, werken en winkelen in de regio.

Landschap

Dé plek om lekker te wandelen, te fietsen, te kanoën of te varen. Het gebied bestaat uit een gevarieerd landschap waar de grens tussen klei- en zandgronden vrijwel dwars doorheen loopt. De plaats Kollum ligt op de grens van het open weidegebied en de Friese Wouden. Hier gaat het landschap over van kleipoldergebied naar een meer gesloten elzensingellandschap in het zuidwestelijke deel. In het noorden van de gemeente ligt het Nationaal Park Lauwersmeer, een prachtig beschermd natuurgebied. Deze variatie in landschap geeft de gemeente een geheel eigen karakter in Noordoost Friesland.

Toerisme

Door de gemeente lopen twee vaarwegen vanaf het Friese Merengebied naar het Lauwersmeer. Met de aansluiting op de Lits-Lauwersmeerroute is Kollum bereikbaar voor zeilboten en de bruine vloot. Een jachthaven is aanwezig en er zijn aanlegmogelijkheden voor boten nabij het centrum. Het Lauwersmeer vormt de noordelijke grens van de gemeente en is een watersportgebied bij uitstek. U vindt in de gemeente prima viswateren met vissteigers, pingo’s en mooie kanoroutes. Via een uitgebreid netwerk van routebewegwijzering en informatiepanelen zijn aantrekkelijke fietsroutes te fietsen. Ook kent Noordoost Friesland een netwerk van Historische Wandelpaden. Oude paden zijn weer toegankelijk gemaakt voor de inwoners en toeristen.

Op het gebied van de verblijfsrecreatie is er volop keus door de aanwezigheid van diverse campings, bêd en brochje gelegenheden en recreatiebungalows. In het Nationaal Park Lauwersmeer kan met in alle rust genieten van natuur en landschap. Bezienswaardigheden zijn o.a. de Oudheidkamer Mr Andreae te Kollum, het educatiecentrum Hammerslag te Westergeest, de Proefboerderij Kollumerwaard in Munnekezijl, het museum Fogelsangh State, expositieruimte It Lytse Slot en landbouwmuseum de Brink met het archeologisch steunpunt in Veenklooster.

Wonen en werken

Kollumerland c.a. heeft een belangrijke functie op het gebied van wonen. Het streven is naar een situatie waar iedere inwoner een goede huisvesting geniet. In de gemeente zijn op aantrekkelijke locaties bouwterreinen beschikbaar voor woningbouw. De gemeente biedt ondernemers ruimte voor de ontwikkeling en groei van hun bedrijfsactiviteiten. Zo is het bedrijvenpark Jumaheerd in Kollum een modern bedrijventerrein dat prima bereikbaar is en een goede uitstraling heeft. Ook kent Kollum een locatie die speciaal bestemd is voor de watersportgebonden bedrijvigheid. Deze is gelegen aan de Dwarsried dat via de Sylsterryd verbonden is met de Lits-Lauwersmeerroute.

Waar ligt het?

Achtkarspelen is een middelgrote gemeente in het Noordoosten van Fryslân aan de grens met de provincie Groningen. Achtkarspelen ligt in de Fryske Wâlden. De gemeente telt ruim 28.000 inwoners verdeeld over elf dorpen.

Landschap

Dijkswallen en elzensingels zijn typische streekeigen landschapelementen in de gemeente Achtkarspelen. Het bijzondere landschap bestaat uit een netwerk van smalle beplantingen met inheemse bomen, struiken en kruiden, ook wel het unieke coulissenlandschap genoemd.

Daartussen bevindt zich plaatselijk open water in de vorm van dobben en pingo’s. Verspreid over de gemeente liggen nog drie kleine heidevelden, herinneringen uit het verleden. De Mieden is een ca. 1.100 ha groot waardevol natuurgebied dat centraal in de gemeente ligt. Naast de houtwallen en elzensingels staan in de Achtkarspelen nog duizenden bomen die het groene karakter van deze gemeente bepalen. In de gemeente Achtkarspelen staan circa 17.000 straat- en laanbomen in de openbare ruimte. Circa 350 bomen binnen de gemeentegrenzen hebben een monumentale status.

De gemeente Achtkarspelen kent een aantal unieke natuurgebieden - de Miedengebieden -. De Drogehamstermieden, Izermieden, Twijzelermieden, Surhuizumermieden, Buitenpostermieden en de polder Rohel zijn van die Miedengebieden. In 2006 is het gebied van de Noordelijke Wouden aangewezen als Nationaal Landschap. Het hele zuiden en oosten van de gemeente Achtkarspelen maakt deel uit van dit bijzondere Nationale Landschap. De Noordelijke Wouden is een gebied met bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten waar tot nu toe altijd goed op is gepast. In de Wouden liggen goed onderhouden elzensingels en houtwallen die in het gebied nog in een fijnmazig patroon voorkomen. Maar ook de uit de ijstijd stammende pingoruïnes, poelen en dobben zijn uniek.

Toerisme

Achtkarspelen kenmerkt zich door de elzensingels en houtwallen, die worden onderhouden door de boeren uit de regio. Een deel van de gemeente is aangewezen als Nationaal Landschap. Het is een prachtig gebied dat potentie heeft voor allerlei recreatieve ontwikkelingen. Noordoost Fryslân is met name interessant voor wandelaars, fietsers en ruiters. Maar ook dagjesmensen komen er aan hun trekken. De Kruidhof in Buitenpost is de grootste botanische tuin van West-Europa. Openluchtmuseum De Spitkeet in Harkema laat zien hoe men vroeger in deze streek leefde. 's Zomers zijn er allerlei evenementen zoals de profronde van Surhuisterveen.

Wonen en werken

Op het gebied van economische ontwikkeling, woningbouw en werkgelegenheid is de gemeente volop in beweging. De gemeente heeft drie economische kernzones aangewezen: Buitenpost-Kollum, Surhuisterveen-Harkema en het Prinses Margrietkanaal. Buitenpost is de halteplaats voor de sneltrein en stoptrein tussen Leeuwarden en Groningen. Het stationsgebied heeft de potentie om uit te groeien tot een centrum van zakelijke en bestuurlijke dienstverlening. Aan de andere kant van de gemeente liggen de plaatsen Harkema en Surhuisterveen. De bedrijven die daar zijn gevestigd kiezen voor deze locatie vanwege de uitstekende ligging aan de snelweg A7. Het Prinses Margrietkanaal doorsnijdt de gemeente van oost naar west. Langs het kanaal tref je veel watergebonden industrie aan.

Littenseradiel ligt in het Friese ‘Terpelân’ behoort tot het vroegst bewoonde deel van het Noord-Nederlandse zeekleigebied. Rond het jaar 500 voor Christus vestigden de eerste bewoners zich hier in de regelmatig door de zee overstroomde kuststreek. Om have en goed tegen het water te beschermen wierpen zij woonheuvels of terpen op. Deze tekenen zich nu nog af als lichte terreinverhogingen. De ondergrond van de 29 dorpen en bijna even zo talrijke buurtschappen wordt gevormd door zulke oude terpen.

Sinds het jaar 1000 behoeden dijken land en bewoners tegen stormvloed en overstromingen. Vele oude dijken slingeren zich heel herkenbaar door het landschap, bijvoorbeeld de Slachte (ten westen van Kûbaard, langs Hidaard en Reahûs oostwaarts) en de dijk van de voormalige Middelzee (de Hegedyk tussen Jellum en Boazum).

Het oude zeekleigebied is altijd welvarend geweest. Dat valt in dit bij uitstek weidegebeid af te lezen aan de talrijke grote boerderijen van het stelp- en kop-hals-romptype. Bijna ieder dorp telt statige herenhuizen en een beeldbepalende oude kerk. Imposante 11de en 12de eeuwse kerken in Romaanse stijl staan bijvoorbeeld in Jorwert en Boazum.

Diverse fraaie dorpsgezichten, oude kerkpaden, talrijke dorpsvaarten, zeer verrassende elementen (de mummies in Wiuwert) en natuurlijk het weidse landschap nodigen uit tot rondtoeren en rondkijken.

Littenseradiel ligt in het Friese ‘Terpelân’ behoort tot het vroegst bewoonde deel van het Noord-Nederlandse zeekleigebied. Rond het jaar 500 voor Christus vestigden de eerste bewoners zich hier in de regelmatig door de zee overstroomde kuststreek. Om have en goed tegen het water te beschermen wierpen zij woonheuvels of terpen op. Deze tekenen zich nu nog af als lichte terreinverhogingen. De ondergrond van de 29 dorpen en bijna even zo talrijke buurtschappen wordt gevormd door zulke oude terpen.

Sinds het jaar 1000 behoeden dijken land en bewoners tegen stormvloed en overstromingen. Vele oude dijken slingeren zich heel herkenbaar door het landschap, bijvoorbeeld de Slachte (ten westen van Kûbaard, langs Hidaard en Reahûs oostwaarts) en de dijk van de voormalige Middelzee (de Hegedyk tussen Jellum en Boazum).

Het oude zeekleigebied is altijd welvarend geweest. Dat valt in dit bij uitstek weidegebeid af te lezen aan de talrijke grote boerderijen van het stelp- en kop-hals-romptype. Bijna ieder dorp telt statige herenhuizen en een beeldbepalende oude kerk. Imposante 11de en 12de eeuwse kerken in Romaanse stijl staan bijvoorbeeld in Jorwert en Boazum.

Diverse fraaie dorpsgezichten, oude kerkpaden, talrijke dorpsvaarten, zeer verrassende elementen (de mummies in Wiuwert) en natuurlijk het weidse landschap nodigen uit tot rondtoeren en rondkijken.

Waar ligt het?

De gemeente Gaasterlân-Sleat is ruim 21.000 ha groot. De streek Gaasterland heeft een bekende klank in ons land. De naam Gaasterland is ontleend aan de gaasten, dit zijn hoge keileem- en zandgronden, opgestuwd door Skandinavisch landijs zo'n 135.000 jaar geleden. Deze gaasten liggen tussen het open polderlandschap van de Friese meren. Zonder uitzondering zijn alle kernen in de gemeente uitstekend geschikt voor wonen, werken en recreëren.

Landschap

Deze gaasten liggen tussen het open polderlandschap van de Friese meren en de grote watervlakte van het IJsselmeer en zorgen voor een sterk golvend landschap. Staande op de hooggelegen punten heeft u schitterend uitzicht over land en water. Kenmerkend voor onze gemeente is voorts de veelheid van bos en water. Dit maakt de gemeente uitstekend geschikt voor de recreatie. Te meer omdat deze combinatie van bos en water aan ons gebied een aantrekkelijk en van de rest van Fryslân afwijkend karakter geeft.

Toerisme

De rijke historie van de gemeente laat zich als het ware aflezen van de vele monumentale panden die u er kunt aantreffen. Vooral in Balk en Sloten vindt u vele prachtige trap- en halsgevels. Het is daarom ook terecht dat de oude kern van Balk is aangewezen als beschermd dorpsgezicht en de gehele oude stadskern van Sloten als beschermd stadsgezicht. De vestingswallen en bolwerken herinneren nog aan een tijd dat Sloten een bijna onneembare vesting was. De stad ademt nog steeds een rustieke sfeer uit.Het IJsselmeer, Slotermeer en Fluessen brengen op het gebied van de watersport alles wat in dit opzicht nodig is. Accommodatie in de vorm van campings en jachthavens is volop aanwezig.

Mooie landschappen, rust, ruimte in combinatie met leefbaarheid en goede bereikbaarheid maken Opsterland tot een erg aantrekkelijke woon- en recreatiegemeente. Opsterland ligt middenin het Friese woudengebied, heeft 16 karakteristieke en bruisende dorpen met in totaal 30.000 inwoners. Het grondgebied beslaat maar liefst 23.000 hectare en daarmee is Opsterland een van de grootste gemeenten in Friesland. Opsterland ligt langs de snelweg A7 en N381 en is daardoor uitstekend bereikbaar. Grote plaatsen als Heerenveen en Drachten zijn in 10 minuten bereikbaar en Groningen en Leeuwarden binnen 30 minuten.

Prachtige landschappen vertellen geschiedenis

Opsterland heeft een uniek landschap. Bos, heide, natuurgebieden afgewisseld met grasland, sloten, kanalen en veengebieden. Het landschap vertelt in grote mate de geschiedenis van Opsterland. Zo vind je aan de westkant van de gemeente open landschappen met slootjes, kanalen, grasland en veengebieden. Hier heeft zich de verveningsperiode afgespeeld. Veenbazen lieten onder erbarmelijke omstandigheden de arbeiders in het veen ploeteren. Het eindproduct turf werd via de Turfroute (Polderhoofdkanaal en Opsterlandse Compagnonsvaart) verscheept.

Heel anders ziet de omgeving van Beetsterzwaag en de oostkant van Opsterland er uit. Hier waren het de adel en grootgrondbezitters die hun stempel op het landschap drukten. Het landschap kenmerkt zich hier met bos, boomwallen, grasland, lommerrijke tuinen en prachtige landgoederen. Bij Lippenhuizen ligt de Liphúster heide en bij Bakkeveen vindt u een grote zandvlakte en zandverstuivingen.

Verveningsperiode heeft grote rol in geschiedenis Opsterland

De turf was goud voor de heren, maar de veenarbeiders leefden en werkten onder armoedige omstandigheden. Het deel van Opsterland ten westen van de snelweg A7 was daardoor lang het toneel van sociale onrust. Eind 1800 stelde socialist Ferdinand Domela Nieuwenhuis de schrijnende armoede van de arbeiders aan de kaak. In het openlucht laagveenderij museum “It Damshûs” in Nij Beets herleven die werk- en leefomstandigheden. Ook de landschappelijke gevolgen van de laagveenwinning kunt u er zien.

Waar ligt het?

De gemeente Gaasterlân-Sleat is ruim 21.000 ha groot. De streek Gaasterland heeft een bekende klank in ons land. De naam Gaasterland is ontleend aan de gaasten, dit zijn hoge keileem- en zandgronden, opgestuwd door Skandinavisch landijs zo'n 135.000 jaar geleden. Deze gaasten liggen tussen het open polderlandschap van de Friese meren. Zonder uitzondering zijn alle kernen in de gemeente uitstekend geschikt voor wonen, werken en recreëren.

Landschap

Deze gaasten liggen tussen het open polderlandschap van de Friese meren en de grote watervlakte van het IJsselmeer en zorgen voor een sterk golvend landschap. Staande op de hooggelegen punten heeft u schitterend uitzicht over land en water. Kenmerkend voor onze gemeente is voorts de veelheid van bos en water. Dit maakt de gemeente uitstekend geschikt voor de recreatie. Te meer omdat deze combinatie van bos en water aan ons gebied een aantrekkelijk en van de rest van Fryslân afwijkend karakter geeft.

Toerisme

De rijke historie van de gemeente laat zich als het ware aflezen van de vele monumentale panden die u er kunt aantreffen. Vooral in Balk en Sloten vindt u vele prachtige trap- en halsgevels. Het is daarom ook terecht dat de oude kern van Balk is aangewezen als beschermd dorpsgezicht en de gehele oude stadskern van Sloten als beschermd stadsgezicht. De vestingswallen en bolwerken herinneren nog aan een tijd dat Sloten een bijna onneembare vesting was. De stad ademt nog steeds een rustieke sfeer uit.Het IJsselmeer, Slotermeer en Fluessen brengen op het gebied van de watersport alles wat in dit opzicht nodig is. Accommodatie in de vorm van campings en jachthavens is volop aanwezig.

Algemeen

De totale oppervlakte van de gemeente Ameland is bijna 270 vierkante kilometer. Het grootste deel daarvan bestaat uit ‘buitenwater’: de zee. Het eiland zelf beslaat iets minder dan 60 vierkante kilometer. Op 1 januari 2008 woonden er 3569 mensen op het eiland. Het jaarlijkse aantal bezoekers ligt ruim boven het half miljoen! En dat is niet zo vreemd, want het eiland heeft op alles in huis voor een onvergetelijk verblijf. Zon, zee, strand, duinen, bos, natuur, cultuur, rust, vertier….

Geschiedenis

Van de periode vóór 1300 is niet zoveel bekend; er zijn maar weinig historische vondsten zijn uit die tijd. Wel weten we dat de waddeneilanden destijds voor de scheepvaart dienden als vluchtplaats. De eerste permanente nederzettingen zijn waarschijnlijk pas na 1300 ontstaan.

In de eerste helft van de vijftiende eeuw werd in Ballum een slot gebouwd door Ritske Jelmera, een vermogend, ontwikkeld en tot de Friese adel behorend man. Na diverse erfeniskwesties werd het slot in 1447 tijdens een geding officieel toegewezen aan Hayo Jelmera, later bekend als Hayo van Cammingha, ‘heer van Ameland’. Hij verkreeg daarbij ook het erfelijk recht op ‘zeevond’. Dat recht hield in dat alles wat aanspoelde op het eiland, toekwam aan de bestuurder van het eiland. Nu is dat nog steeds zo, alleen maakt de burgemeester normaal gesproken geen aanspraak op dit recht.

De Cammingha’s bestuurden het eiland ruim twee eeuwen, tot het in 1681 overging in handen van de familie Thoe Schwartsenberg Hohenlandsberg. Die verkocht het eiland in 1704 voor f 170.000,- aan Johan Willem Friso, erfstadhouder van Friesland. Daarmee werd Ameland eigendom van de Oranjes. Nog steeds is “vrij- en erfvrouwe van Ameland” één van de titels van de koningin. Het Jelmeraslot raakte in de loop van de eeuwen in verval en werd in 1829 gesloopt. Maar Ballum bleef het bestuurlijk centrum van het eiland.

De dorpen

Op Ameland liggen vier dorpen: Hollum, Ballum, Nes en Buren. Vroeger had het eiland nog twee dorpen, Sier en Oerd. Door de natuurlijke 'verplaatsing' van het eiland in oostelijke richting zijn deze dorpen in zee verdwenen.

Ballum is met 370 inwoners het kleinste dorp, maar vormt dus al sinds de 15e eeuw het bestuurlijk centrum. In 1975 werd, vrijwel op dezelfde plaats waar vroeger 'het slot' stond, het gemeentehuis gebouwd. In het dorp staan nog vele woningen uit de 18e eeuw en de oude boerderijen in het dorp herinneren aan het agrarisch verleden. Naast het dorp ligt een klein vliegveld, dat onder meer wordt gebruikt voor rondvluchten en paraspringen.

Buren is het meest oostelijke dorp en telt 670 inwoners. Vroeger was het een agrarische buurtschap die viel onder Nes. Nog steeds wordt het beeld van de dorpskern gedomineerd bepaald door oude boerderijen, die tegenwoordig veelal een recreatieve bestemming hebben.

Midden in het dorp staat een beeldje van Rixt van het Oerd. Rixt leefde van het jutten, totdat er een periode aanbrak waarin zij niks op het strand vond. Toen het op een avond stormde heeft zij gezorgd dat een schip strandde door een lantaarn in de duinen. De volgende dag vond ze het levenloze lichaam van haar zoon die op het schip had gezeten.

Hollum is met bijna 1300 inwoners het grootste dorp van het eiland. In het meest westelijk gelegen dorp staat de Nederlands Hervormde kerk, een laat middeleeuwse kerk met een zadeldaktoren, daterend uit de vijftiende eeuw. De begraafplaats rond deze kerk kent veel oude grafstenen, die herinneren aan de tijd van de walvisvaarders. Hollum is het dorp met het oudste huis van Ameland. Het huis staat aan de Johan Bakkerstraat 6, en is van 1516.

Ten noordwesten van het dorp staat de in 1880 gebouwde vuurtoren, die bestaat uit aan elkaar geschroefde gietijzeren segmenten, een voor die tijd revolutionaire bouwmethode. De toren zelf is 48 meter hoog, maar door de ligging op een duin is de lichthoogte bijna 60 meter. Op 10 mei 1881 werd voor het eerst een petroleumvlam- licht ontstoken. Tegenwoordig is de toren met een lichtsterkte van ‘4,5 miljoen kaars’ één van de sterkste ter wereld. Nadat in 2004 werd besloten dat de toren niet langer bemand hoefde te worden, is de toren in 2005 opengesteld voor het publiek. Ten noordoosten van het dorp ligt een 9-holes golfbaan, de eerste overzeese golfbaan van Nederland.

Nes (1180 inwoners) is vanwege de centrale ligging het bruisende centrum van het eiland. De winkels en restaurants met terrasjes harmoniëren met de prachtige oude huisjes en gebouwen die dit dorp een heel bijzondere sfeer geven. De oude kern van het dorp is gebouwd rond de vrijstaande toren uit 1732. De korenmolen 'Phenix' stamt uit 1880. Honderd jaar later werd deze molen door de gemeente aangekocht en, na restauratie, opengesteld voor publiek.

Gemeente Lemsterland is zowel over land als water de zuidelijke invalspoort van de Provincie Friesland. Twee sluizen, de Lemstersluis en de Prinses Margrietsluis en de autosnelweg A6 vormen de entree van Lemsterland en de rest van Friesland.

Lemmer is de zeer authentieke en sfeervolle hoofdplaats van de Zuid-Friese gemeente Lemsterland. Lemmer heeft een sterke aantrekkingskracht op liefhebbers van watersport. Met zijn prachtige zandstrand, bruisende centrum en het grootste nog in werking zijnde stoomgemaal van Europa boeit de Poort van Friesland iedereen. Het oude vissersdorp is tegenwoordig een van de gezelligste watersportcentra van Friesland. Lemmer vormt de verbinding tussen het IJsselmeer en het Friese merengebied. Voor de ingang van de haven staat ‘De Vuurtoren’ die ooit schitterde in de gelijknamige, beroemde film van Pieter Verhoeff. Even verderop treedt de watersporter Lemmer binnen door de historische Lemstersluizen uit 1888 met bijbehorende sluiswachtersluisjes.

Dwars door het dorp loopt vaarwater ’t Dok. U kunt het oude centrum beleven vanaf het water, maar voor wie aanlegt, heeft Lemmer veel verrassende bezienswaardigheden in petto. Bovendien biedt het sfeervolle centrum na een dag zeilen of fietsen talrijke restaurants en terrassen waar het culinair goed vertoeven is. Wilt u geen enkel historisch pand of bijzonder plekje missen, dan kunt u een speciale dorpswandeling maken die u langs alle bezienswaardigheden voert. De bekendste bezienswaardigheid in Lemmer is zonder meer het grootste nog werkende stoomgemaal in Europa: het Ir.D.F. Woudagemaal. Dit indrukwekkende gemaal uit 1920 heeft de unieke status van werelderfgoed en is beslist een bezoekje waard.

Naast Lemmer behoren ook de plaatsen Eesterga, Oosterzee, Bantega, Follega, Echten, Delfstrahuizen en Echtenerbrug tot de gemeente Lemsterland. Echtenerbrug wordt ook wel de merenpoort genoemd, de reden hiervan is de ligging tussen het Tjeukemeer (grootste binnenwater van Friesland) en de vallei rond de rivier de Tjonger. Een bezoek aan Schoterzijl met de Tjongersluis leert u dat de rivier de Tjonger, die in Kuinre met de rivier de Linde is verbonden, vroeger uitmondde in de Zuiderzee. Voor de 'kust' liggen nu de Kuinderpolder en de Noordoostpolder met o.a. resten van de buitengaatse vissershaven en de burcht van Kuinre.

Wat monumentale gebouwen betreft is ook op het platteland van Lemsterland het één en ander te zien. We noemen de N.H. kerk (neo-klassiek, 1859) en het Koopmanshuis (1782-1820) in Oosterzee-buren en de klokkestoelen op de begraafplaatsen van Eesterga (klok uit 1617), Follega (klok uit 1596) en Bantega. Naast de vele bezienswaardigheden heeft Lemsterland ook een groot aantal evenementen. Vooral in de zomermaanden bruist het van de activiteiten, zoals het Skûtsjesilen en de Lemsterweek.

Waar ligt het

De gemeente Tytsjerksteradiel ligt in het oosten van de provincie Friesland.

Landschap Tytsjerksteradiel heeft het allemaal. Het landschap is afwisselend en smûk. Water, weiland en bos, kortom alles wat Fryslân moai makket. Door de grote variatie zijn er veel bijzondere plekken in onze gemeente te vinden die het bezoeken waard zijn. Fietsen en wandelen in deze omgeving is een ware beleving. Her en der in het landschap zijn prachtige antieke molens te bewonderen. Het zijn bakens die het unieke landschap van Tytsjerksteradiel haar karakter geven. Ook water is hier volop te vinden. Het levendige watersportdorp Earnewald grenst aan Nationaal Park de Alde Feanen waar volop gevaren kan worden. Ook de Burgummermar is een prachtige omgeving voor zeilers en kanoërs.

Toerisme

De authentieke kunst en cultuur van 'De Wâlden' is terug te vinden in de mooie musea die Tytsjerksteradiel rijk is. Rust en ruimte is hier nog te vinden. Een bezoek aan het mooie Tytsjerksteradiel biedt alles wat Fryslân mooi maakt.

Wonen en werken

In Tytsjerksteradiel is het mooi wonen. De gemeente heeft 16 dorpen, van het levendige Earnewald of Eastermar tot de rust van dorpen als Jistrum. De Trynwalden met dorpen als Gytsjerk, Aldtsjerk en Ryptsjerk zijn van oudsher georiënteerd op Leeuwarden en liggen op fietsafstand. De oostkant van de gemeente, met Burgum als grootste dorp (10.000 inwoners) is meer op Drachten georiënteerd. De gemeente biedt behoorlijk wat werkgelegenheid, met name in de zorg en in de agrarische sector. Veel inwoners van Tytsjerksteradiel werken in Leeuwarden of Drachten.

Littenseradiel ligt in het Friese ‘Terpelân’ behoort tot het vroegst bewoonde deel van het Noord-Nederlandse zeekleigebied. Rond het jaar 500 voor Christus vestigden de eerste bewoners zich hier in de regelmatig door de zee overstroomde kuststreek. Om have en goed tegen het water te beschermen wierpen zij woonheuvels of terpen op. Deze tekenen zich nu nog af als lichte terreinverhogingen. De ondergrond van de 29 dorpen en bijna even zo talrijke buurtschappen wordt gevormd door zulke oude terpen.

Sinds het jaar 1000 behoeden dijken land en bewoners tegen stormvloed en overstromingen. Vele oude dijken slingeren zich heel herkenbaar door het landschap, bijvoorbeeld de Slachte (ten westen van Kûbaard, langs Hidaard en Reahûs oostwaarts) en de dijk van de voormalige Middelzee (de Hegedyk tussen Jellum en Boazum).

Het oude zeekleigebied is altijd welvarend geweest. Dat valt in dit bij uitstek weidegebeid af te lezen aan de talrijke grote boerderijen van het stelp- en kop-hals-romptype. Bijna ieder dorp telt statige herenhuizen en een beeldbepalende oude kerk. Imposante 11de en 12de eeuwse kerken in Romaanse stijl staan bijvoorbeeld in Jorwert en Boazum.

Diverse fraaie dorpsgezichten, oude kerkpaden, talrijke dorpsvaarten, zeer verrassende elementen (de mummies in Wiuwert) en natuurlijk het weidse landschap nodigen uit tot rondtoeren en rondkijken.

Mooie landschappen, rust, ruimte in combinatie met leefbaarheid en goede bereikbaarheid maken Opsterland tot een erg aantrekkelijke woon- en recreatiegemeente. Opsterland ligt middenin het Friese woudengebied, heeft 16 karakteristieke en bruisende dorpen met in totaal 30.000 inwoners. Het grondgebied beslaat maar liefst 23.000 hectare en daarmee is Opsterland een van de grootste gemeenten in Friesland. Opsterland ligt langs de snelweg A7 en N381 en is daardoor uitstekend bereikbaar. Grote plaatsen als Heerenveen en Drachten zijn in 10 minuten bereikbaar en Groningen en Leeuwarden binnen 30 minuten.

Prachtige landschappen vertellen geschiedenis

Opsterland heeft een uniek landschap. Bos, heide, natuurgebieden afgewisseld met grasland, sloten, kanalen en veengebieden. Het landschap vertelt in grote mate de geschiedenis van Opsterland. Zo vind je aan de westkant van de gemeente open landschappen met slootjes, kanalen, grasland en veengebieden. Hier heeft zich de verveningsperiode afgespeeld. Veenbazen lieten onder erbarmelijke omstandigheden de arbeiders in het veen ploeteren. Het eindproduct turf werd via de Turfroute (Polderhoofdkanaal en Opsterlandse Compagnonsvaart) verscheept.

Heel anders ziet de omgeving van Beetsterzwaag en de oostkant van Opsterland er uit. Hier waren het de adel en grootgrondbezitters die hun stempel op het landschap drukten. Het landschap kenmerkt zich hier met bos, boomwallen, grasland, lommerrijke tuinen en prachtige landgoederen. Bij Lippenhuizen ligt de Liphúster heide en bij Bakkeveen vindt u een grote zandvlakte en zandverstuivingen.

Verveningsperiode heeft grote rol in geschiedenis Opsterland

De turf was goud voor de heren, maar de veenarbeiders leefden en werkten onder armoedige omstandigheden. Het deel van Opsterland ten westen van de snelweg A7 was daardoor lang het toneel van sociale onrust. Eind 1800 stelde socialist Ferdinand Domela Nieuwenhuis de schrijnende armoede van de arbeiders aan de kaak. In het openlucht laagveenderij museum “It Damshûs” in Nij Beets herleven die werk- en leefomstandigheden. Ook de landschappelijke gevolgen van de laagveenwinning kunt u er zien.

De gemeente Mennameradiel wordt gekenmerkt door het open vlakke landschap met haar terpen, karakteristieke dorpen, en de kerktorens die al van verre te zien zijn. Het gebied is uitermate ge-schikt voor fietsen en wandelen. Zo is er het fietsknooppuntennetwerk Noardwest Fryslân. Met behulp van eenvoudige bewegwijzering fietst men van knooppunt naar knooppunt, waarbij men zelf de route en het aantal kilometers kan samenstellen. Meer informatie hierover vindt men op de website www.noardwestfryslan.nl. Daarnaast zijn er de ‘Boerepaden’, die starten achter zwemvijver ‘De Swanneblom’ in Slappeterp. De ‘Boerepaden’ zijn wandelpaden die lopen door de weilanden, en met eenvoudige voorzieningen als klaphekjes en borden zijn er prachtige routes ontstaan.

Ook op het gebied van de cultuurhistorie is er van alles te zien. Zo zijn er diverse kerken in de gemeente, en bij bijna iedere kerk is wel een verhaal of andere bijzonderheid te vertellen. Bijvoorbeeld de karakteristieke koepelkerk in het hart van Berltsum, waar in de periode van april tot en met oktober een kraamkolonie van de zeldzame meervleermuis zetelt. De kerktoren van Deinum is bekend om zijn ui-vormige spits, die ’s nachts verlicht is en gebruikt wordt voor allerlei doeleinden. Zo worden plaatselijke verenigingen naar de ‘sipel’ vernoemd. In de kerk van Boksum hangt een gedenkbord voor de Slag bij Boksum, een dieptepunt voor Fryslân in de oorlog tegen de Spanjaarden, en de kerk van Dronryp heeft het oudste kerkorgel van Fryslân. Dan is er ook nog de kerk van Wier. Buiten aan deze kerk hangt een astronomisch uurwerk, die in de tweede wereld oorlog door een onderduiker in Wier is gemaakt, als dank voor de opvang.

Daarnaast is er de stichting molens Menaldumadeel, die in het bezit is van acht molens, die geheel gerestaureerd zijn. De stichting heeft een werkplaats ‘Kornelis’ te Marsum, en geeft ieder jaar een kalender uit. Meer informatie over deze stichting is te vinden op de website www.uytland.nl. Meer informatie over cultuurhistorie in Menameradiel is te vinden onder het kopje ‘Geschiedenis, kunst en cultuur’.

Qua overnachtingsaccommodaties kent de gemeente vooral kleinschalige voorzieningen zoals minicamping en theeschenkerij Slappeterp, minicamping en theeschenkerij de Brinkhoeve, de van Harinxmacamping, diverse Bêd & Brochje voorzieningen, maar ook het meer grootschalige Park Schatzenburg met vele voorzieningen zoals een zwembad, een recreatieplas, een sporthal en sportvelden.

Ook op het gebied van de waterrecreatie heeft het gebied potenties. Zowel de Elfstedenroute als de Kleiroute lopen door de gemeente. De Kleiroute is een historische belangrijke vaarroute voor het vervoeren van agrarische producten. Meer hierover staat beschreven onder het kopje ‘Geschiedenis, kunst en cultuur’. In Menaam is de mogelijkheid voor vaartoeristen voor het verkrijgen van schoon water en het storten van vuil water.

Een nieuwe gemeente: van Breezanddijk tot Uitwellingerga, van Kimswerd tot Laaksum. Met daar tussenin zes van de elf Friese steden.

Een gemeente met 69 kernen, allemaal met een eigen karakter en identiteit. Zo’n 82.000 inwoners voelen zich thuis in dit gebied van groen en blauw. Vanaf 1 januari 2011 maken zij allemaal deel uit van een nieuwe gemeente Súdwest Fryslân.

Een gemeente met weidse vergezichten en open ruimte, met steden die hun rijke culturele en monumentale historie koesteren. Een gemeente met grote ambities. Ambities om te behouden wat goed is en voortvarend te ontwikkelen wat nodig is. Kansen grijpen om sterke punten te verstevigen en nieuwe wegen in te slaan. De kracht van de kernen is de kracht van de gemeente. Geen van allen gelijk, maar allemaal gelijkwaardig. Het eigene krijgt alle ruimte om te blijven bestaan en verder ontwikkeld te worden. Alles naar aard en schaal van de gemeenschappen die zich verbonden weten door de Friese taal en cultuur.

Waar ligt het?

Een veelzijdige gemeente in de mooie zuidoosthoek van Fryslân, dat is Weststellingwerf.

Landschap

De gemeente kent een mooie mix van bos, heide, grasland en water. De gemeente Weststellingwerf staat bekend om haar natuur, de gemeente heeft drie grote natuurgebieden: de Rottige Meente, het Braandemeergebied en de Lindevallei. Daarbinnen zijn diverse observatiehutten geplaatst, waardoor u een unieke blik op de natuur wordt gegund. Buiten de gemeente, vlak over de grens, ligt het Nationaal park De Weerribben. Ook is er het nabijgelegen Nationaal park Drents-Friese Wold, dat zeker de moeite waard is. Natuurlijk is er in de gemeente eveneens een aantal recreatiewateren.

Toerisme

Met vele fiets- en wandelmogelijkheden, waterrecreatie, het ruiterpadennetwerk en de skeelerroutes is er in Weststellingwerf altijd wel iets te beleven, voor jong en oud. Maar onderschat Weststellingwerf ook niet op cultureel en historisch gebied. De sluizen, molens en monumentale gebouwen. Musea, zoals het Nationaal Vlechtmuseum in Noordwolde, kijkzalen en niet te vergeten de twee open lucht opera's, maken Weststellingwerf ook wat kunst en cultuur betreft zeker een bezoek waard.

Wonen en werken

Wonen in Weststellingwerf is wonen in een aantrekkelijke gemeente in de mooie zuidoosthoek van Friesland. Met rust en ruimte, maar ook met dynamiek. Met 26.000 inwoners verspreid over 26 dorpen is er voldoende draagvlak voor een veelheid aan voorzieningen, o.a. op het gebied van onderwijs, sport en cultuur. In de grotere plaatsen Wolvega en Noordwolde of in de 24 andere kleinere dorpen. De centrale ligging in Noord-Nederland, de voorzieningen en de mooie landelijke omgeving was al voor veel mensen een reden om Weststellingwerf als woonplaats te kiezen. Ook het woningaanbod leent zich hiervoor.

Waar ligt het?

Ferwerderadiel is gelegen tussen de Waddenkust en de Dokkumer Ee. De gemeente telt 12 dorpen waarvan Ferwert de hoofdplaats is.

Landschap

Beschermde dorpsgezichten, fraaie kerken en molens, historische terpen en kloosters en de ongerepte kwelders langs de Waddenkust zijn zo maar een paar van de kenmerken van het gevarieerde landschap in Ferwerderadiel. Voor vakantiegangers en dagrecreanten die houden van rust, ruimte, cultuur en natuur is Ferwerderadiel een prachtige gemeente in de regio Lauwersland.

Toerisme

In Ferwerderadiel zijn veel fiets- en wandelmogelijkheden. Naast verschillende landelijke fietsroutes zoals de Waddenzeeroute en de Rietlandroute en de lange afstands wandelroute Noordzeekustpad, zijn er ook veel regionale routes die de u langs de verschillende bezienswaardigheden voeren. Sinds 2006 kan er in Ferwerderadiel worden gefietst aan de hand van het Fietsroutenetwerk Noordoost Fryslân. Dit netwerk verknoopt kleinere fietsroutes aan elkaar. Zo kan een eigen fietsroute worden samengesteld. Naast fietsen en wandelen, biedt Ferwerderadiel ook voldoende watersportmogelijkheden zoals varen, vissen en kanoën. Burdaard is met haar ligging aan de Dokkumer Ee een bekende aanlegplaats voor watersporters en dat zorgt in de zomer voor een gezellige drukte. Naast een passantenhaven zijn een minicamping en trekkershutten aanwezig.

Wonen en werken

De gemeente Ferwerderadiel is een Friese plattelandsgemeente met een oppervlakte van 13.310 hectare en telt circa 9.000 inwoners. Het is een uitgestrekt gebied, gelegen tussen de Waddenkust en de Dokkumer Ee, dat wordt gekenmerkt door de eeuwenoude strijd tegen het water. Dijken en terpen zijn dan ook veel voorkomende landschapselementen. De gemeente Ferwerderadiel telt twaalf dorpen: Burdaard, Blije, Ferwert, Ginnum, Hallum, Hegebeintum, Jannum, Jislum, Lichtaard, Marrum, Reitsum en Wânswert.

Waar ligt het?

Achtkarspelen is een middelgrote gemeente in het Noordoosten van Fryslân aan de grens met de provincie Groningen. Achtkarspelen ligt in de Fryske Wâlden. De gemeente telt ruim 28.000 inwoners verdeeld over elf dorpen.

Landschap

Dijkswallen en elzensingels zijn typische streekeigen landschapelementen in de gemeente Achtkarspelen. Het bijzondere landschap bestaat uit een netwerk van smalle beplantingen met inheemse bomen, struiken en kruiden, ook wel het unieke coulissenlandschap genoemd.

Daartussen bevindt zich plaatselijk open water in de vorm van dobben en pingo’s. Verspreid over de gemeente liggen nog drie kleine heidevelden, herinneringen uit het verleden. De Mieden is een ca. 1.100 ha groot waardevol natuurgebied dat centraal in de gemeente ligt. Naast de houtwallen en elzensingels staan in de Achtkarspelen nog duizenden bomen die het groene karakter van deze gemeente bepalen. In de gemeente Achtkarspelen staan circa 17.000 straat- en laanbomen in de openbare ruimte. Circa 350 bomen binnen de gemeentegrenzen hebben een monumentale status.

De gemeente Achtkarspelen kent een aantal unieke natuurgebieden - de Miedengebieden -. De Drogehamstermieden, Izermieden, Twijzelermieden, Surhuizumermieden, Buitenpostermieden en de polder Rohel zijn van die Miedengebieden. In 2006 is het gebied van de Noordelijke Wouden aangewezen als Nationaal Landschap. Het hele zuiden en oosten van de gemeente Achtkarspelen maakt deel uit van dit bijzondere Nationale Landschap. De Noordelijke Wouden is een gebied met bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten waar tot nu toe altijd goed op is gepast. In de Wouden liggen goed onderhouden elzensingels en houtwallen die in het gebied nog in een fijnmazig patroon voorkomen. Maar ook de uit de ijstijd stammende pingoruïnes, poelen en dobben zijn uniek.

Toerisme

Achtkarspelen kenmerkt zich door de elzensingels en houtwallen, die worden onderhouden door de boeren uit de regio. Een deel van de gemeente is aangewezen als Nationaal Landschap. Het is een prachtig gebied dat potentie heeft voor allerlei recreatieve ontwikkelingen. Noordoost Fryslân is met name interessant voor wandelaars, fietsers en ruiters. Maar ook dagjesmensen komen er aan hun trekken. De Kruidhof in Buitenpost is de grootste botanische tuin van West-Europa. Openluchtmuseum De Spitkeet in Harkema laat zien hoe men vroeger in deze streek leefde. 's Zomers zijn er allerlei evenementen zoals de profronde van Surhuisterveen.

Wonen en werken

Op het gebied van economische ontwikkeling, woningbouw en werkgelegenheid is de gemeente volop in beweging. De gemeente heeft drie economische kernzones aangewezen: Buitenpost-Kollum, Surhuisterveen-Harkema en het Prinses Margrietkanaal. Buitenpost is de halteplaats voor de sneltrein en stoptrein tussen Leeuwarden en Groningen. Het stationsgebied heeft de potentie om uit te groeien tot een centrum van zakelijke en bestuurlijke dienstverlening. Aan de andere kant van de gemeente liggen de plaatsen Harkema en Surhuisterveen. De bedrijven die daar zijn gevestigd kiezen voor deze locatie vanwege de uitstekende ligging aan de snelweg A7. Het Prinses Margrietkanaal doorsnijdt de gemeente van oost naar west. Langs het kanaal tref je veel watergebonden industrie aan.

De gemeente Franekeradeel is het stedelijk centrum in Noordwest-Friesland. Het landschap met weidse vergezichten wordt onderbroken door de Elfstedenstad Franeker en 16 dorpen. De voormalige universiteitsstad is bekend van de vele monumenten, musea en het kaatsen. De van oorsprong agrarische gemeente biedt volop bedrijvigheid en woongenot.

Aan de noordzijde wordt Franekeradeel begrensd door de Waddenzee. In de kuststrook is veelal akkerbouw te vinden. Zuidwaarts gaat het gebied over in glastuinbouw en groene graslanden. Door de gemeente kronkelt van Oosterbierum naar het midden van Friesland de Slachtedyk. Deze middeleeuwse dijk is eens in de vier jaar het decor van een marathon en wandeltocht met duizenden deelnemers. De waddengemeente heeft zich in de loop der eeuwen economisch ontwikkeld, waarbij Franeker een machts- en handelscentrum werd. De stad werd vanaf de elfde eeuw bestuurd door adellijke families en was zelfs even in beeld als de hoofdstad van Friesland.

De naam Franeker is verbonden aan de Elfstedentocht. Niet alleen de befaamde schaatstocht gaat door de stad, maar ook duizenden deelnemers aan bijvoorbeeld de fiets- en wandelelfstedentocht passeren de stempelpost in de stad. De sterrenstad is ook wereldwijd bekend van het Koninklijke Eise Eisinga Planetarium. Het model van ons planetenstelsel is tweehonderd jaar geleden gemaakt door Eise Eisinga. Verder trekken verschillende historische panden in de binnenstad vele toeristen, zoals het stadhuis, het Korendragershuisje en de Martinikerk.

Ook de stinzen van de oude Friese adel en het bolwerk met zijn wachthuisjes, de imposante professorenhuizen en academiegebouwen, het café De Bogt Fen Guné en het Museum Martena zijn geliefd bij de bezoekers aan de academiestad.

Niet te missen is het kaatsveld met zijn opvallende torens. Hier vindt jaarlijks de grootste kaatswedstrijd plaats.

De stad is het regionaal koopcentrum voor een groot gebied. De Grote Breedeplaats kan gedeeltelijk met een tent overdekt worden voor culturele buitenactiviteiten als muziek- en theatervoorstellingen.

Franekeradeel kent volop woonmogelijkheden. In Franeker is de nieuwbouwwijk Franeker-Zuid met 625 woningen in ontwikkeling.

Franekeradeel is een aantrekkelijke woongemeente dankzij de vele mogelijkheden in de koop- en huursector en de aantrekkelijke prijs/kwaliteitsverhouding. De gewaardeerde leefomgeving met vele wandel- en fietsmogelijkheden, schone lucht, watersport en Waddenzee dragen bij aan het uitstekende woonklimaat. Naast de busverbindingen binnen de gemeente kent Franeker een treinverbinding met Harlingen en Leeuwarden. De vierbaans A31 zorgt voor een snelle verbinding met Leeuwarden en via de afsluitdijk met Noord-Holland.

Een nieuwe gemeente: van Breezanddijk tot Uitwellingerga, van Kimswerd tot Laaksum. Met daar tussenin zes van de elf Friese steden.

Een gemeente met 69 kernen, allemaal met een eigen karakter en identiteit. Zo’n 82.000 inwoners voelen zich thuis in dit gebied van groen en blauw. Vanaf 1 januari 2011 maken zij allemaal deel uit van een nieuwe gemeente Súdwest Fryslân.

Een gemeente met weidse vergezichten en open ruimte, met steden die hun rijke culturele en monumentale historie koesteren. Een gemeente met grote ambities. Ambities om te behouden wat goed is en voortvarend te ontwikkelen wat nodig is. Kansen grijpen om sterke punten te verstevigen en nieuwe wegen in te slaan. De kracht van de kernen is de kracht van de gemeente. Geen van allen gelijk, maar allemaal gelijkwaardig. Het eigene krijgt alle ruimte om te blijven bestaan en verder ontwikkeld te worden. Alles naar aard en schaal van de gemeenschappen die zich verbonden weten door de Friese taal en cultuur.

Landschap

De gemeente Heerenveen wordt gekenmerkt door een hoogwaardig landschap. Heerenveen is omringd door de bossen van Oranjewoud en diverse waterpartijen. In de gemeente Heerenveen ligt het parkgebied Oranjewoud.

Toerisme

De ligging van Heerenveen tussen de Friese Meren en het waterrijke gebied van Noord-West-Overijssel heeft de recreant veel te bieden. Het fietspadennet maar ook de ruiterroute sluit aan op de landelijke verbindingen en routes. Heerenveen is uitermate geschikt voor korte en lange wandelingen in bijvoorbeeld het unieke wandelgebied in en om Oranjewoud. Het natuurgebied het Katlijker Schar, De Deelen of de Kiekenberg in Nieuwehorne zijn gebieden waar u kunt genieten van rust en ruimte. Het recreatiegebied De Heide in Heerenveen biedt wandel-, fiets- en kleinschalig strandvertier. Voor surfen, (ijs)zeilen en schaatsen op natuurijs is het nabijgelegen Nannewiid ideaal.

Wonen en werken

Goed en betaalbaar wonen kan in Heerenveen. Heerenveen biedt een scala aan woonmogelijkheden in de plaats zelf of in één van de omliggende dorpen; huur of koop en in elke prijsklasse. En wonen in de gemeente Heerenveen is wonen naar tevredenheid: voldoende ruimte, betaalbare prijzen en, al naar gelang de persoonlijke voorkeur, een aantrekkelijke combinatie van stedelijke voorzieningen en landelijke rust.

Heerenveen kent een grote verscheidenheid aan bedrijvigheid. Zo zijn (inter)nationaal bekende bedrijven als Batavus, Koninklijke Smilde en Ingenieursbureau Oranjewoud al sinds lange tijd in Heerenveen gevestigd. De strategische ligging maakt dat de vervoerssector sterk vertegenwoordigd is. Daarnaast zijn andere bedrijfssectoren goed vertegenwoordigd.

Mooi van alles!

Skarsterlân heeft vele gezichten. De gemeente valt niet alleen op door het vele water en natuurschoon, ook het groot aantal evenementen in de zomer is opvallend...

Er is geen gemeente op het Friese vasteland die voor zo’n groot deel uit water bestaat als Skarsterlân. Meren, vaarten, sloten en poelen: Skarsterlân is er ruim in voorzien. De rust en ruimte van het Friese merengebied maken van Skarsterlân dan ook een ideale omgeving om te recreëren. En wat dacht u van de bossen bij Sint Nicolaasga, de weidse landschappen en de mooie oude dorpjes? Skarsterlân is mooi van alles.

Gezelligheid in Langweer en Joure

Maar ook de liefhebber van gezelligheid komt in Skarsterlân aan zijn trekken. Kent u bijvoorbeeld het oude watersportplaatsje Langweer? Langweer is een oud, schilderachtig dorpje aan de rand van een groot meer. In de winter stil en rustig, in de zomer een gezellig watersportcentrum! En ook Joure, met haar moderne jacht- en passantenhaven en gezellige Midstraat, is een aantrekkelijke halteplaats voor de (water)toerist.

Skarsterlân bruist van de activiteiten...

Skarsterlân heeft een groot aantal evenementen, die opvallen door hun originaliteit en elk jaar weer tienduizenden mensen trekken. Neem bijvoorbeeld de jaarlijkse boerenbruiloft in juli: een trouwplechtigheid zoals die 150 jaar geleden bij families van de gegoede burgerij en welgestelde boeren overal in Fryslân plaatsvond.

Luchtballonnen

Van internationale uitstraling zijn de Friese Ballonfeesten. In de loop der jaren is dit evenement uitgegroeid tot een festijn waar voor jong en oud van alles valt te beleven. De spil van het evenement is dat elke dag tientallen luchtballonnen uit binnen- en buitenland opstijgen, voor een vaart over het mooie landschap van Skarsterlân. Het dorp Sint Nicolaasga geniet bekendheid in Fryslân en ver daarbuiten door de jaarlijkse Allegorische Optocht in september. Een van de oudste jaarmarkten is de Jouster Merke, die ieder jaar in september in Joure wordt gehouden. Duizenden mensen komen af op de vele kramen en attracties van een markt die al sinds eeuwen bestaat. Ook paardenevenementen, zoals de beroemde Gouden Swipe en de Fryske Hynstefeiling (paardenveiling) horen typisch bij Skarsterlân.

Twee Skarsterlânse skûtsjes!

En dan mag tenslotte het skûtsjesilen natuurlijk niet onvermeld blijven, een befaamd zeilevenement waar van onze gemeente de plaatsen Joure en Langweer met elk een eigen skûtsje varen. Een evenement dus dat lééft in onze gemeente, en dat dan ook niet voor niets van het Nationaal Buro voor Toerisme de status van nationaal top-evenement heeft gekregen.

Een nieuwe gemeente: van Breezanddijk tot Uitwellingerga, van Kimswerd tot Laaksum. Met daar tussenin zes van de elf Friese steden.

Een gemeente met 69 kernen, allemaal met een eigen karakter en identiteit. Zo’n 82.000 inwoners voelen zich thuis in dit gebied van groen en blauw. Vanaf 1 januari 2011 maken zij allemaal deel uit van een nieuwe gemeente Súdwest Fryslân.

Een gemeente met weidse vergezichten en open ruimte, met steden die hun rijke culturele en monumentale historie koesteren. Een gemeente met grote ambities. Ambities om te behouden wat goed is en voortvarend te ontwikkelen wat nodig is. Kansen grijpen om sterke punten te verstevigen en nieuwe wegen in te slaan. De kracht van de kernen is de kracht van de gemeente. Geen van allen gelijk, maar allemaal gelijkwaardig. Het eigene krijgt alle ruimte om te blijven bestaan en verder ontwikkeld te worden. Alles naar aard en schaal van de gemeenschappen die zich verbonden weten door de Friese taal en cultuur.

Landschaft

Die Landschaft der Gemeinde Dantumadeel kennzeichnet sich teils durch seinen geschlossenen und gemütlichen Charakter von den Friesischen Wäldern: höher gelegene pleistozäne Sandböden, dïe nicht durch den direkten Einfluss des Meeres entstanden sind. Dieses Gebiet (zwischen Rinsumageest, Driesum und De Valom) formt den nordwestlichen Ausläufer des Drents Plateaus.

Ausserhalb diesen Gebietes geht die Kulissenlandschaft über in eine offene und weitläufige Landschaft, das sogenannte Aussenfeld zwischen Rinsumageest, Broeksterwoude, Veenwouden und Roodkerk. Die Umgebung liegt unter dem Amsterdamer Pegel (NAP) und formt den Ausläufer des ausgedehnten Flachmoorgebietes welches bekannt ist unter dem Namen 'Frieslands Lage Midden' (Frieslands Niedrige Mitte).

Durch Dantumadeel fliessen fünf Wassergänge von Bedeutung. Das Dokkumer Ee im Nordwesten, eine sehr wichtige Wasserstrasse zwischen Dokkum und Leeuwarden. Die Stroobosser Trekvaart im Nordosten; der Zwemmer im Südosten und die Veenwoudsterwalvaart im Südwesten. Quer durch die Gemeinde hindurch fliesst die Valomstervaart. Diese Gewässer gelangen stets mehr an Bedeutung für die Erholung, vor allem der Zwemmer wird stets wichtiger für den Wassersport. Dieser Kanal bildet eine wichtige Verbindung zwischen den Friesischen Seen und dem Lauwersmeergebiet.

Erholung

Die Gemeinde Dantumadeel bietet einen Reichtum an Naturschönheit und viele Möglichkeiten für Erholung.

Die Gemeinde hat die letzten Jahre kräftig in die rekreative Infrastruktur investiert und kennt eine Anzahl Naturgebiete wie zum Beispiel Houtwiel, Sippenfennen und das Ottema Wiersmareservaat. Diese Gebiete sind im Allgemeinen für Naturliebhaber frei zugänglich. Mit Paddel- und Ruderbooten können Sie unter anderem im Veenwoudsterwal von dem nebengelegenen Naturgebiet geniessen. Wenn Sie über den Goddeloze Singel wandern oder Rad fahren, kommen Sie entlang dem Naturgebiet Houtwiel.

In der gesamten Gemeinde gibt es Übernachtungsmöglichkeiten auf einen von den vielen (Mini)campingplätzen, Pensionen oder in einem von den zwei Hotels. Für die Freizeitgestaltung am Tage gibt es Möglichkeiten zum Schwimmen im Eeltjemeer bei Rinsumageest, Rinsma-Pôle bei Driesum und ein Gelände bei Zwaagwesteine befindet sich noch im Bau. Ausserdem kann man Paddelboote mieten, Stabweitspringen und einen überdachten Spielplatz bei Zwaagwesteinde besuchen für eine aktivere Tagesgestaltung. Oder aber spazieren oder Rad fahren entlang verschiedenen Routen und historischen Sehenswürdigkeiten.