©: Hendrik van Kampen

Zweins is een terpdorp en ligt tussen de rijksstraatweg van Leeuwarden naar Harlingen en de trekvaart tussen deze steden, het huidige Harinxmakanaal. Het dorp heeft geen echte kern; het bestaat uit een paar verspreide buurtjes en boerderijen en een grotendeels afgegraven, scherp om het kerkhof afgestoken kerkterp. De kerk is van verre herkenbaar: de terp is hoog en het silhouet van de kerk is bijzonder. Bovendien ligt er een waterbuurt bij het kanaal, officieel Kingmatille, in de volksmond ‘Keimpetille’, genoemd naar een verdwenen brug over de trekvaart.

De kerk op de terp maakt een eigenzinnige indruk omdat zij aan beide kanten driezijdige sluitingen bezit. Midden op het dak staat een dakruiter en zo wordt de indruk gewekt dat het om een centraalbouw gaat. De zaalkerk werd gebouwd in de jaren 1782-1783 ter vervanging van een middeleeuwse kerk. Er wordt ook beweerd dat de 13de-eeuwse kerk nog aanwezig is en dat het gebouw aan de buitenkant is beklampt. De oude kerk, toegewijd aan de Heilige Regina – Maria als koningin van de hemel – had een toren met een zadeldak. De dakruiter, het charmante achtzijdige houten koepeltorentje, biedt ruimte voor de in 1471 door Steven Bütenduc gegoten klok. Het uurwerk is van 1783. Aan de westzijde staat de ingang in een diepe korfboogvormige nis.

De kerk bevat een door Hermanus Berkenbijl gesneden preekstoel uit 1783, een doophek en twee herenbanken van Lycklama à Nijeholt/ Glinstra en Beijma thoe Kingma. Een zandstenen epitaaf herinnert aan de vroege dood in 1652 van de echtgenote van Ignatius van Kingma, Jaeycke van Vierssen. Ze overleed na amper 33 weken huwelijk toen haar man als kolonel in Brouwershaven in garnizoen lag. Het echtpaar woonde op Kingmastate bij de trekvaart. Daar aan het Van Harinxmakanaal is op nummer 11 een laat-18de-eeuws huis te bezoeken waarin allerlei gebeeldhouwde fragmenten zijn verwerkt: van kroonlijsten, eierlijsten, twee bekroningsballen en een flinke gevelsteen met kwabornament en het jaartal 1657. De sier is afkomstig uit de in 1864 afgebroken Kingmastate.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen