©: Hendrik van Kampen

Hitzum is een terpdorp ten zuiden van Franeker en het bestaat buiten de bebouwing langs de doorgaande weg langs de kerkterp uit twee dwars daarop staande vrij compacte streken huizen. Met aan de Arumervaart ook nog een buurt die vroeger Westerhitzum werd genoemd. Daar zou ook de Roordemastins hebben gestaan.

Hitzum is een ingetogen dorp dat getuige de archeologische vondsten een voornaam verleden heeft. Zo zijn er een gouden Noorse bracteaat (sieraadmunt) uit de 6de eeuw met runenopschrift ‘foro’ gevonden en bovendien een bronzen mantelspeld, een ijzeren speerpunt, een Romeins bronzen masker en een bronzen vrouwenbeeldje uit mogelijk de 11de eeuw. Het hoofdelingengeslacht van de Burmania’s is uit Hitzum afkomstig. Velen brachten het tot hoge bestuurlijke en militaire posities. Van hen is Gemme van Burmania het bekendst. Als afgevaardigde van Friesland bij koning Filips II in 1555 zou hij geweigerd hebben knielend de eed af te leggen: ‘Wy Friezen knibbelje allinne foar God’, wij Friezen knielen alleen voor God.

De niet zeer hoge dorpsterp ligt ten zuiden van de weg. De kerk ligt binnen een zoom van essen en een hagenbeuk. De zaalkerk van 1883 bestaat uit drie, met rondboogvensters geopende vakken en een driezijdige sluiting. De noordmuur en die van het koor zijn opgetrokken in grauwe steen; de zuidzijde is gestukadoord. In de gedeeltelijk in het kerkvolume stekende toren hangen twee klokken uit 1637 en 1671.

Ten noorden van het dorp loopt het Hitzumer Binnenpaed. Het is een spoor van een dynamische periode in de geschiedenis. In de tientallen jaren rond 1900 kwam er een dicht net van tramwegen in Friesland. Een drukke lijn was die van Sneek naar Harlingen met een zijtak over Hitzum naar Franeker. Daar was weer aansluiting op de tram- en spoorlijnen door Barradeel en ’t Bildt. Na opheffing van de tramverbinding is het tracé tussen Hitzum en Franeker tot fietspad omgetoverd en zijn de bermen met dichte zomen van bomen en struiken beplant.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen