Ysbrechtum

©: Bauke Folkertsma

Ysbrechtum is een komdorp met mogelijk een terpverleden. Het kerkhof ligt namelijk vrij hoog. Het dorp ligt dichtbij Sneek, met welke stad het in 1844 een verbindingsweg kreeg, de met puin verharde weg van Sneek naar Bolsward. Tussen Ysbrechtum en Tjalhuizum kwam een tolhuis dat er nog altijd staat. Tjalhuizum is oorspronkelijk een terpdorp en is tegenwoordig een agrarische nederzetting van een paar boerderijen en een kerkhof met een toren uit 1871. Voordat de weg naar Sneek er kwam was Ysbrechtum via de Franekervaart naar het waterwegennet van Friesland ontsloten.

De kom van het dorp is gevormd aan weerszijden van de Epemawei, bij de afslag van de weg naar Scharnegoutum, de Kleasterwei. De kronieken spreken van een nette buurt en een door bomen omzoomde lommerrijke entree van het dorp. De entree vanuit Sneek is breed en omzoomd door een buurt, maar veel allure is er niet meer. De nette buurt is gebleven want de Epemawei is vooral aan de noordzijde omzoomd door een reeks notabele woningen, de brede middengangwoningen, die voor de tweede helft van de 19de eeuw zo kenmerkend zijn voor de Friese dorpen van enige betekenis.

Hoewel de kerk op het hoge en met een ijzeren hek van de weg afgegrensde kerkhof aan het einde van de 18de eeuw met lof wordt genoemd, wordt zij in 1865 vervangen door het huidige, ontworpen door de Sneker stadsarchitect Meinse Molenaar. Het is een gebouw in een mengstijl dat uit een ruime kerkzaal met grote rondboogvensters en een aanzienlijk lager en smaller aangebouwd koor bestaat. De toren heeft een naaldspits. Een praalgraf uit 1696 van de bewoners van Epemastate siert de kerk.

Epemastate is gelegen in een ruim park met bos en is eeuwenlang de residentie geweest van adellijke families. De state dateert uit de eerste helft van de 17de eeuw en is vaak verbouwd: laatstelijk ingrijpend aan het einde van de 19de eeuw. Een poortgebouw met woonverdieping markeert de oprijlaan.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter KarstkarelFYP: Gemeente Sudwest Fryslân

© Foto voorblad: Bauke Folkertsma