Vrouwenparochie
Vrouwenparochie is een streekdorp dat in de loop van de 16de eeuw is ontstaan nadat in 1505 Het Bildt ingepolderd was. Het is het oostelijkste van de Bildtdorpen. Net als Sint-Annaen Sint-Jacobiparochie is het gegroeid aan de Middelweg. Bij Vrouwenparochie is dat niet gebeurd op een kruising van wegen of vaarten, maar ten oosten van de kruising met de Hamerenweg-Attesweg, waarbij de streekbebouwing aanvankelijk juist in oostelijke richting groeide naar het water van de Oude Rijd. Daar ontstond bij de al in 1555 vermelde korenmolen aan de grens met Leeuwarderadeel een buurt: Vrouwbuurstermolen. De achtkante stellingmolen op een vierkante, met hout beklede onderbouw en een met riet gedekte romp en kap dateert uit waarschijnlijk 1862. Er is verder een café-restaurant en ten noorden van de buurt staat op het grondgebied van Leeuwarderadeel de goed onderhouden, nu als woonhuis gebruikte halte 3de klasse van de lokaalspoorweg uit 1901. De Tegenwoordige Staat van Friesland meldde van Vrouwenparochie: ‘Men vindt hier eene goede Kerk met een spitsen Toren, en een goede dubbele buurt Huizen.’
Aan de Middelweg, die in het centrum J.P. van der Bildtstraat heet en oostelijker Waling Dijkstrastraat, staan verschillende panden met 18de-eeuwse halsgevels met schouder- en kuifstukken. Aan het oosteinde staat een opvallende uit 1903 daterende boerderij met blokvormig voorhuis dat royaal is versierd met sierpleisterwerk in neorenaissance vormen. Op nummer 21 staat een pand met een lijstgevel en een pilasteromlijsting om de ingang. In de zijgevel zit een gedenksteen voor de Friese volksschrijver Waling Dijkstra die hier een bakkerij heeft gehad.
De kerk staat ten noorden van de Van der Bildtstraat wat teruggetrokken, waardoor een dorpsplein is ontstaan. De hervormde kerk is een eenbeukige kerk met houten geveltorentje en vijfzijdige koorsluiting die in 1670 is gebouwd ter vervanging van de 16de-eeuwse. Zowel in het koor als in de westelijke gevel zijn ingangen aangebracht. Die in het westen heeft een classicistische omlijsting en een bekroning met het verhaal van de stichting.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
