©: FrieslandWonderland

Warten is een oud waterdorp in het noordoosten van de gemeente aan het belangrijke vaarwater het Lang Deel en naar het zuidoosten de Rogsloot. Daardoor heeft Warten goede verbindingen met zowel Leeuwarden als het achterland. Het Lang Deel verbreedt zich vlak voor Warten tot het Wartenaster Wijd, waar al in de 17de eeuw een buurt, de Midsbuorren, was ontwikkeld die vanaf het einde van de 19de eeuw gaandeweg een bedrijvig karakter – met scheepswerf en zuivelfabriek – kreeg.

De kern van het dorp lag oostelijker, bij de kerk en brug, waar het wegverkeer voor de aanleg van de krap om de zuidelijke rand van het dorp lopende Rounwei, overheen moest. De kerk is in 1780 vernieuwd tot een zaalkerk met grote, korfbogige vensters waarvan liefst zes van gebrandschilderd glas zijn voorzien, in het bouwjaar vervaardigd door Ype en Jurjen Staak. Voor de kerk staat een kloeke toren die het dorpsgezicht vooral vanuit het westen beheerst. Aan die zijde van de Hoofdstraat staat een aantal deftige dorpswoningen, waartussen een met decoratief pleister verrijkte notabele woning. Aan het water is vooral ten noordwesten van de brug een vriendelijke waterbuurt gevormd. In Warten staat de laatste langhuisboerderij van Friesland, het oertype waarbij het dak van voorhuis en schuur doorloopt en die als museum is ingericht.

De eerste volkshuisvesting vond in 1920 aan de Oosterburen plaats, een reeks van tien woningen. Na de oorlog kon al in 1948 een achttal traditionalistische woningen aan de Hoofdstraat gebouwd worden en in de jaren vijftig volgde de woningbouw in de straten tussen de oude dorpskern en de Rounwei. Vanaf de jaren zestig kwam er een nieuwbouwwijk ten noorden van zowel het water als het van Nijpad en de Hoofdstraat. Beschrijvingen uit vroegere eeuwen spreken van een tamelijk bloeiend stadje Warten dat door een hevige storm tussen 1220 en 1240 verwoest zou zijn en waarvan soms nog sporen zijn gevonden. Inmiddels is vast komen te staan dat het verhaal op een misverstand berust.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: VVV Mid Fryslân
DEP: VVV Mid Fryslân

© Foto voorblad: FrieslandWonderland