Oranjewoud - dorp in Friesland
Oranjewoud
Oranjewoud is een jong dorp van enkele streken en straten met woningen en verder in bossen gelegen buitenhuizen. Oorspronkelijk is het een buurschap bij het verdwenen dorp Brongerga. De Tegenwoordige Staat van Friesland heeft in 1788 te melden dat dit een oud dorpje bij het Oranjewoud is, dat het vermakelijk is gelegen en aanvankelijk wel klein was, maar dat er door de opkomst van de verveningen in zijn dorpsgebied een nieuwe buurt ontstond, Nieuw Brongerga of de Knipe. Bij Oudeschoot wordt gemeld: ‘Hier is overvloed van geboomte en een vruchtbaare Zandgrond. Ten Noordoosten van Oudeschoot, in de buurt Schooterwoud, ligt de vermaaklyke lustplaats van Z.D.Hoogheid, den Heere Prinse Erfstadhouder, het Oranjewoud genaamd. … Ten Zuiden van ’t zelve vindt men een’ grooten uitgestrekten Tuin, voorzien met allerley Vruchtboomen, Planten en Bloemen. Ten Noorden, achter de huizing, is eene Oranjery, … terwyl men ten Oosten een vermaaklyk Sterrebosch en Doolhof ziet. Daarenboven is deeze Heerlykheid omringd met verscheiden Boschen, waar in veel Wild en zingend Gevogelte wordt gevonden; gelyk ook met sierlyk beplante cingels, aangenaame wandel- en rydwegen, benevens bekoorlyke Weid- en Korenlanden.’
Albertine Agnes had het buiten gekocht, haar opvolgster Henriëtte Amalia liet er in de jaren rond 1700 een paleis bouwen dat aan het begin van de 19de eeuw al weer op afbraak werd verkocht. De parken en bossen bleven. Het gebied werd in flinke kavels verkocht waarop buitens en uitspanningen verrezen. Het neoclassicistische huis Oranjewoud met zijn opmerkelijke frontale portico met kolommen is wel het opvallendst, maar ook Oranjestein in mengstijl en het fraai gelegen Klein Jachtlust zijn fraai geblankette elementen in het groen. Hiernaast zijn in Oranjewoud ook woonstraten ontwikkeld, de al wat oudere Krukmanslaan met vrijstaande woningen in allerlei stijl, de Koningin Julianaweg met vrij veel naoorlogse bungalows en de Prins Bernhardlaan met onder meer enkele monumentale boerderijen. Bij het verdwenen Brongerga staat een klokkenstoel op het kerkhofje en rijst een betonnen belvedère (1924) boven de bomen uit.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Doarpswurk
