©: FrieslandWonderland

Nieuwehorne is een streekdorp dat in de 18de eeuw is ontstaan nabij de splitsing van de Binnenweg die nu als Schoterlandseweg vanaf Oudeschoot over de hele lengte van de gemeente Heerenveen de belangrijkste ontsluitingsweg richting Donkerbroek is geworden. En nabij de voor het doorgaande verkeer niet belangrijke Buitenweg die een iets zuidelijker koers aanhoudt.

Het dorp ligt in een landschap waar hoogveen tot turf is gewonnen en daarna in cultuur is gebracht. Ten zuiden liggen de lage hooilanden van de vallei van de Tsjonger die daar tot de kanalisering in 1886/’88 als een echte rivier meanderde en een grillige grens vormde met West- en Ooststellingwerf. Het dorp heeft zich ontwikkeld op de plaats waar vanaf de Schoterlandse Compagnonsvaart uit het noorden de Vierde Wijk richting Binnenweg liep.

Daar kwam ook de dorpskerk. De huidige, door een dichte boomzoom omringde kerk dateert uit 1778 en is toen gebouwd in opdracht van grietman Daniël de Block van Scheltinga. De kerk is in het midden van de 19de eeuw hersteld, maar de kerkstichting zou wel ouder kunnen zijn omdat in de toren een klok hangt die waarschijnlijk in de 15de eeuw gegoten is door Johannes van Bomen. De kerk is een eenvoudige zaalkerk met een driezijdige koorsluiting en gebouwd van gele steentjes in een ritme van verdiepte traveevakken, waarin om en om rondbogige vensters staan. De voorgevel is geblokt gepleisterd, voorzien van dichte rijen muurankers en op de hoeken pilasters die diamantkoppen vertonen. Op de gevels staat de houten toren met uurwerk, galmgaten en een ingesnoerde spits.

In de buurten langs de wegen is nogal wat bebouwing uit het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw te vinden, maar Nieuwehorne doet zich kennen als een jong dorp. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp vooral tussen de twee wegen ingevuld, in belangrijke mate ook met volkswoningen die de woningbouwverenigingen er ontwikkelden. Toch is Nieuwehorne geen komdorp geworden, maar is het nog steeds een streekdorp.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Ver. voor plaatselijk belang Nieuwehorne

© Foto voorblad: FrieslandWonderland