©: Peter Karstkarel

De Andreaskerk staat op een hoog en ruim kerkhof. De eerste kerk is omstreeks 1200 gebouwd maar is in 1239 bij een dorpsbrand vernield. Er volgde een geschiedenis van winst en verlies. De herbouw tot kruiskerk met ondiepe dwarsarmen was in 1259 voltooid. Deze dwarsarmen zijn in de 15de eeuw weer afgebroken, in de kerk zitten nog aanzetten tot de gewelven. De beide zijgevels hebben toen grotere vensters gekregen. De gewelven van het schip zijn in 1658 vervangen door een vlak balkenplafond; de gewelven van de viering en het koor bleven zitten, maar zijn wel tot twee keer toe versterkt met trekbalken. Aan de westzijde had de kerk een forse 13de-eeuwse toren. Hij is in 1808 gesloopt en vervangen door een kleine daktoren op de westgevel. De zijgevels die waarschijnlijk in de 15de eeuw grote spitsboogvensters kregen, vertonen nog sporen van de romano-gotische indeling met door rondboogfriezen bekroonde spaarnissen en rondboogvensters geflankeerd door siernissen; in de noordmuur van het koor zelfs met dubbele boognissen. De oostelijke sluitmuur is het gaafst met een vensterdrietal dat asymmetrisch wordt geflankeerd door siernissen en een geveltop die volledig verrijkt is met siernissen met sleutelgat- en wafelvormige sluitingen. Aan de noordzijde is het verlies van de dwarsarm maar net te herkennen; aan de zuidzijde is de scheiboog nog zichtbaar.

Inwendig hebben de twee bewaard gebleven koepelgewelven elk acht ribben die in fraaie rozetten zijn vergaard. De gewelven dragen 13de-eeuws decoratief schilderwerk met onder meer rankenkrullen en imitatiesiermetselwerk, maar ook enige fragmenten van voorstellingen van heiligen. Op de noordmuur zit een beschadigd Laatste Oordeel. In de wanden van het koor zitten verschillende nissen, waaronder een restant van een sacramentsnis met een geschilderde gotische bekroning. Het meubilair dateert grotendeels uit het midden van de 17de eeuw: de preekstoel met klankbord, het doophek, het koorhek met balusters en rolwerkkuifstuk en de herenbank met gesneden bekroning op het rugschot. Het orgel is in 1873 gebouwd door Petrus van Oeckelen en heeft een zelden voorkomende neogotische kas. De kerk is eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken.

Locatie

Abt Emopad 1 - 9922PJ, Westeremden

Colofon

Peter Karstkarel

© Foto voorblad: Peter Karstkarel