Bezienswaardigheden in Hantumhuizen

Bouwstijl: Romano Gotiek
Datering: eerste helft 13e eeuw
Restauratie: 1939-1942

Ligging
Hantumhuizen is een dorp ontstaan in de middeleeuwen. De kerk licht vlak daarbuiten op een restant van de oorspronkelijke terp.

Exterieur
De kerk staat op een terprest oostelijk van de bebouwing van de dorpskern en is een van de meest sprekende voorbeelden van de Romaans-Gotische bouwstijl in Friesland.

Interieur
De kerk heeft een fraai interieur met koepelgewelven met geschilderde ribben. Tegen de pijler aan de noordzijde staat een epitaaf met gedenkteken van Pibo van Emingha uit 1571 met alliantiewapen. In het koor staat een zandstenen grafzerk van Amke Jarla met op de hoeken de vier evangelisten. De kerk heeft een fraaie en rijk gesneden kansel met rococo vormen uit 1773.

Orgel
Het vroeg 20e eeuwse orgel (1907) is gebouwd door de fa. Bakker en Timmenga te Leeuwarden. Het omvat acht stemmen en een klassiek vijfdelig front.

Huidig gebruik
De architectonisch zeer bijzondere romano-gotische kerk van Hantumhuizum is in 2007 overgenomen. De Plaatselijke Commissie die het beheer op zich heeft genomen, stelt de kerk zo veel mogelijk open. Verder vinden er zo nu en dan concerten plaats, en rouw- en trouwdiensten.

De Annakerk staat op de deels afgegraven dorpsterp. Zij is in de eerste helft van de 13de eeuw met rood gemêleerde baksteen in een kenmerkend romano-gotische gevel plastiek totstandgekomen achter een iets oudere toren. Het schip is met lisenen, begeleid door verticale rondstaven, in vier traveeën verdeeld. In de bovenzone staan kleine vensters of nissen gevuld met metselmozaïek met rondkralen in de dagkanten. In de tweede travee staan aan de noord- en zuidzijde dichtgemetselde ingangen onder segmentbogen binnen wijde, meervoudig geprofileerde rondboognissen – met liefst drie kraalprofielen – en met siermetselwerk in de boogtrommel. In de eerste travee van de zuidmuur staat een vroeg 16de-eeuwse ingang in een smalle spitsboognis. Aan de koorzijde zitten laag twee rondbogige hagioscopen, in de noordmuur een rechthoekig exemplaar.

De vijfzijdige koorsluiting is in de 18de eeuw toegevoegd en tijdens de ingrijpende restauratie in 1939-’42 in romano-gotische stijl gemodelleerd. De zadeldaktoren is ongeleed en deels ingebouwd. In de noordgevel staat een rondbogige ingang en in de westgevel boven elkaar drie kleine vensters. De galmgaten zijn rondbogig en in de oostelijke geveltop zit een gepaarde rondboognis. De begane grond is inwendig overwelfd.

Het schip is oorspronkelijk met twee gewelven overdekt geweest en deze overwelving is in het tweede kwart van de 14de eeuw vervangen door drie ribloze koepelgewelven. Deze steunen op spitsbogige gordel- en scheibogen die op zware pijlers rusten die zo dicht bij de muren staan dat het inwendig geplaatste steunberen zijn geworden. De gordelbogen en scheibogen kregen geschilderde decoratieve arceringen met aan de randen en op de gewelven, als een suggestie van ribben, fraaie biezen in gevarieerde vormen begeleid door rankmotieven. Tegen een van de pijlers is een epitaaf in vroege renaissancevormen geplaatst voor Pybo van Eminga (overleden 1571). Aan de zuidzijde staat de preekstoel met klankbord binnen een doophek met balusters. De kuip is rijk gesneden in rococovormen die worden toegeschreven aan een meester in deze stijl: Yge Rintjes. Het orgel is in 1907 gebouwd door de firma Bakker & Timmenga.