Wikel
Wikel is in relatyf heech lizzend komdoarp súdlik fan de Sleattemer Mar dat yn de 12e ieu foar it earst yn de boarnen foar komt. Bûten de doarpskom is der foaral by de útfalswegen lâns aardich wat fersprate bebouwing. By de âlde Heerenhoogwei lâns is mingde bebouwing fan earst wenten en fierder fan it doarp ôf pleatsen. Súdlik binne oan de Gaestfjurwei ein it heech lizzende Iwert (of Ybert) allinne agraryske buerten te finen.
By de âlde dyk nei Balk, healwei, is de bebouwing oant de kompakte buorskip Bargebek fertichte. Dêr stiet de eardere grifformearde tsjerke út 1907 en wat pleatsen en wenten, wêrfan twa moaie detaillearre wenten mei middengong opfalle. Yn de 18e ieu hearde in wichtich part fan Balk by Wikel. Nei de oarloch kaam der nijbou oan de westkant. De doarpskearn stiet by de trijesprong fan de belangrykste wegen. De grutte bakstiennen toer mei sealdak is tusken it hege beammeguod fan fier te sjen. Hy datearret út de 15e ieu en is yn 1821 ferhege. De tsjintwurdige tsjerke is yn ferhâlding mei de toer lyts. Dy is yn 1671 op de grûnfêsten fan de gruttere âlde tsjerke efter de toer pleatst. It is in ienfâldich gebou dat in grutte skat herberget, dy’t it ynterieur dominearret en de sfearfolle ynrjochting mei evenwichtich meubilêr ferjitten docht.
Yn it koar lûkt in prielgrêf nammentlik de oandacht: it grêf fan de strateech en festingbouwer Menno van Coehoorn. Op de fan swart en wyt moarmer gearstalde tombe mei reliëfs fan it kriichsbedriuw leit de held yn harnas rjochtút op syn rjochterside mei it troch him útfûn Coehoornmortier foar him, in draachbere lytse fjoermûle. It is nei de dea (1704) van Coehoorn troch syn bern yn de tsjerke pleatst. Daniël Marot die it ûntwerp en Pieter van der Plas fierde it út.
Efter de tsjerke leit it Coehoornbosk, it plak wêr’t de kriichshear ea syn bûtenferbliuw Meerestein hie, mar dat yn 1811 ôfbrutsen is. De tsjerke hat noch epitaven en grêfstiennen fan belangrike famyljes.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
