Wier
Wier is in terpdoarp dat mooglik oan it begjin fan de jiertelling ûntstien is by de mûning fan de Middelsee. It doarp komt yn de boarnen fan de 13e oant it begjin fan de 16e ieu foar as “Weer”. It doarp is nea grut west en ek it doarpsgebiet yn de úterste noardpunt fan Menameradiel, tusken Aldmear en de âlde seedyk, de Hegedyk, wie beheind.
De fiskers hienen troch de Wier- en de Balksyl tagong ta de Middelsee. De Tegenwoordige Staat van Friesland meldde in 1786: ‘Weleer lag dit dorp ook aan zee, en werd toen, waarschynlyk, bewoond door Visschers, die door de Wierzyl gemaklyk in zee konden komen, en van daar naar hun visch, door de Ried, naar Franeker en elders brengen. By onzen tyd lag hier nog de fraaie State Lauta, bestaande in een schoon Heerenhuis en zwaaren toren, omringd met diepe graften en ene ruime hovinge.’
De state is mei it pachtersoproer yn 1748 yn de brân stutsen. Lautastate hearde ta de moaiste staten van Fryslân. It terrein fan Lauta is noch te werkennen.
It doarp hie mei it Moddergat in wetterferbining mei Berltsum. Nei it tichtslykjen fan de Middelsee is Wier in folslein agrarysk doarp wurden. Dat is oan de mingde bebouwing fan pleatsen en wenten te sjen mei in konsintraasje oan de Hegedyk. Oan it Tsjerkepaed stiet de neoklassistyske pastorije út it midden fan de 19e ieu. In twadde middengongwenning stiet oan de Hegedyk, mar dan yn mingde styl. It is de skoalmasterswenning dy’t yn 1874 tagelyk mei de middengongskoalle, dy’t út twa klassen bestiet, boud is.
De bakstiennen tsjerke is út it midden fan de 12e ieu. Om 1800 hinne is de súdgevel beklamme en fan steunbearen foarsjoen. Yn 1881 is nei ûntwerp fan F.Brouwer in toer fan trije segminten en in ynsnuorre nullespits oplutsen en dêryn is in astronomysk oerwurk pleatst. Yn it koar waard yn de 19e ieu in bysûnder orizjinele rûne nachtmielsromte makke.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
