Warten
Warten is in âld wetterdoarp yn it noardeasten fan de gemeente oan it belangrike farwetter it Langdeel en nei it súdeasten de Rochsleat. Dêrtroch hat Warten goede ferbiningen mei sawol Ljouwert as it efterlân. It Langdeel ferbredet him flak foar Warten oan it Wartenster Wiid ta, wêr’t al yn de 17e ieu in buert, de Midsbuorren, ûntwikkele wie dy’t fan it ein fan de 19e ieu ôf stadichoan in warber karakter - mei skipfeart en suvelfabryk krige.
De kearn fan it doarp lei eastliker, by de tsjerke en brêge, wêr’t it ferkear oer de dyk foar de oanlis fan de krap om de súdlike râne fan it doarp rinnende Rûnwei, oerhinne moast. De tsjerke is yn 1780 fernijd ta in sealtsjerke mei grutte korfbôgefinsters wêrfan leafst seis fan brânskildere glês foarsjoen binne, yn it boujier makke troch Ype en Jurjen Staak. Foar de tsjerke stiet in foarse toer dy’t it doarpsgesicht foaral fan it westen út behearsket. Oan dy kant fan de Haadstrjitte stiet in tal deftige doarpswenten, wêr’t in mei dekoratyf pleister ferrike notabele wenning tusken stiet. Oan it wetter is foaral noardwestlik fan de brêge in freonlike wetterwyk foarme. Yn Warten stiet de lêste langhúsbuorkerij fan Fryslân, it oertype wêrby it dak fan foarhûs en skuorre trochrint en dy’t as museum ynrjochte is.
De earste folkshúsfesting fûn yn 1920 oan de Easterbuorren plak, in rige fan tsien huzen. Nei de oarloch koe al yn 1948 in achttal tradisjonalistyske wenten oan de Haadstrjitte boud wurde en yn de fyftiger jierren folge de wenningbou yn de strjitten tusken de âlde doarpskearn en de Rûnwei.
Fan de sechstiger jierren ôf kaam der in nijbouwyk noardlik fan sawol it wetter as fan it Nijpaad en de Haadstrjitte. Beskriuwingen út eardere ieuwen ha it oer in aardich bloeiend stedsje Warten dat troch in fûle stoarm tusken 1220 en 1240 fernield wêze soe en wêrfan soms noch spoaren fûn binne. Ynmiddels is fêst komme te stean, dat it ferhaal op in misferstân berêst.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: VVV Mid Fryslân
DEP: VVV Mid Fryslân
