Warns
Warns leit súdlik fan it Johan Frisokanaal útstrekt oer in lingte fan wol twa en in heale kilometer, al hat de lêste kilometer in iepen karakter mei in frij losse bebouwing fan foaral pleatsen. It doarp leit op in sânrêch út de iistiid dy’t hjir en dêr heger rikt dan sân meter.
Fanâlds is it doarp ferdield yn trijen: ‘t Noard, Tsjerkebuorren en ‘t Súd. De bebouwing is op twa plakken ta kearnen fertichte. Oan de noardkant by it kanaal hat de streek him ta kom ûntwikkele mei oan de westlike kant in opmerklike strook meast âlde efterbebouwing en in relatyf flinke haven.
Der wennen yn Warns net allinne boeren, mar ek skippers, foaral yn de 18e ieu. Oan de oare kant fan de trochgeande dyk en oan it kanaal hat de súvelfabryk in funksje foar de wetterrekreaasje krigen. Dêr is in jachthaven groeven. Yn it midden fan dit doarpspart stiet de ienfâldige minniste tsjerke en oan de eastlike flank is koart nei de oarloch in moaie roomske kapel boud. De measte nijbou nei de oarloch kaam by dizze kearn terjochte. In kilometer súdliker leit by de krusing mei de Himmelumerdyk de twadde kearn by de âlde tsjerke. Oan de noardkant steane tsjinoer elkoar de eardere skoalle (1900) en de grifformearde tsjerke, no kultureel sintrum. Deunby de krusing steane wat âlde huzen, wêrfan inkele fan it type kommandeurshûs.
De tsjerke is net âld, mar de dowestiennen toer is út de 12e ieu. De tsjerke – sa fertelt de stichtingsstien – is boud yn 1682. Yn de súdlike gevel sit in yngong mei in omlisting mei de namme fan de grytman fan Hemelumer Oldeferd en in byldhoude oeil-de-boeuf, in okse-each.
De dekorative toer hat sparfjilden mei rûnbôgefriezen en rûnbôgefinsters. De galmgatten binne fernijd. It ynterieur befettet in moaie preekstoel, in doophek en boppedat trije hearebanken fan 1700 hinne wêrfan ien it wapen fan Starum hat. Administratyf hearre it eardere doarp Skarl en Laaksum by Warns.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
FYP: Gemeente Sudwest Fryslân
