Twellingea
Twellingea is lykas Toppenhuzen fan âlds in fardoarp oan It Ges yn it lege lân súdeastlik fan Snits. It is om it jier 1000 hinne ûntstien. Op de kaart fan Schotanus út 1716 wurdt it doarp dield troch de Wester- en Easterbrêgesleat. By de knik yn dizze fearten en op it plak wêr’t It Ges ôftakket stiet de tsjerke yn de kearn fan it doarp. De streek oan de oare kant fan de Brêgesleatten hjit it Súdein. It doarp wie nei alle kanten oer wetter ûntsletten en de iere beskriuwingen fertelle foaral dat ferhaal.
Neffens de Tegenwoordige Staat van Friesland (1788) leit it súdlik fan Toppenhuzen: ‘en zich met zyne landen Westwaards uitstrekkende tot aan die van Jortryp en ’t Oude Hof, een water waarby weleer een Dorp is geweest, waar van ’t Kerkhof nog overig is. Zuidwaards loopt dit Dorp tot aan ’t Stobberak; Oostwaards tot aan ’t Kruiswater, en voorts Zuidoostwaards aan de wateren, die Wymbritzeradeel van Doniawerstal scheiden, gelyk op de Kaart te zien is, daar men verscheiden wateren en stroomen, deeze landen doorsnydende, by naame gemeld vindt’ en ‘wier landeryen rykelyk met poelen en wateren voorzien zyn.’
Op de kaart yn de Eekhoff atlas út 1851 is de situaasje amper oars wurden. De dyk Snits – Toppenhuzen – Twellingea is yn 1866 /68 oanlein. Yn 1886 kaam de tramwei Snits-De Jouwer ta stân, wêrfan t it tramstasjon oan de Brêgesleatswei in spoar is. Ticht dêrby riist de eardere suvelfabryk op, stichte yn 1902 yn in dekorative neorenêssânse styl dy’t letter stukadoare is.
By de oanlis fan it Prinses Margrytkanaal om 1950 hinne is de knik fan de Brêgesleatten ôfsnien en is in part fan it Súdein by it noardlike part fan it doarp lutsen. Sa is it tsjintwurdige Twellingea sterk foarme troch wizigingen en fernijingen fan de ynfrastruktuer. De doarpstsjerke, stichte yn 1690 op it plak fan in midsieuske foargonger, is letter ynkoarte. Yn 1873 waard de toer fernijd. By de tsjerke steane karakteristike 18eieuske huzen.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
FYP: Gemeente Sudwest Fryslân
