De Tynje
De Tynje hat him as streekdoarp pas yn de twadde helte fan de 19e ieu foarme op it grûngebiet fan it doarp Terwispel en hat de selsstannige status as doarp pas om 1915 hinne krigen. Op de kaart Schotanus fan de gritenij Opsterlân út it begjin fan de 18e ieu is op it plak wêr’t De Tynje ûntstean soe, noch neat oanjûn. Op de kaart út de atlas fan Eekhoff út 1848 bestie it doarp út in bytsje bebouwing oan wjerskanten fan in dyk dy’t tusken de útfeane dobben rûn”de Heawei dy’t fanút it suden fan Lúkswâld kaam.
By it lettere doarp stie ‘Luxter Tinie’ oanjûn. Der foel doe net folle te haaien, bûten de diken wie it allegearre wetter. Dy diken wienen de Rolbrêgedyk nei it noarden, rjochting Nij Beets en de Riperwei rjochting Ulesprong. It droech meallen en it yn kultuer bringen fan de landerijen is in muoisum proses west dat yn de 20e ieu pas ta resultaten liede. Dochs waard al yn 1890 in herfoarme tsjerke yn de buorskip boud. It wie in hiele ienfâldige sealtsjerke mei in rjochte sluting en in grau plastere foargevel. De tsjerke is bûten gebrûk.
Eastlik fan de Breewei is yn 1894 in algemien begraafplak oanlein. It gebiet hat in fiver by de yngong, moaie beplantingen en in klokkestoel mei in helmdak wêr’t in klok yn hinget út 1942. De grifformearde tsjerke oan de Rolbrêgedyk is yn 1921 ta stân kommen, in opmerklik en selsum bouwurk dat hielendal fan wapene beton oplutsen is. Der is yn 1915 oan de Warrewei in Coöperatieve suvelfabryk stichte dy’t mei direkteurswenning in lette fernijingsstyl fertoant.
De âlde feankanalen Tynjerak en Skiterak as ek de Wide Wispel binne yn 1956/57 dimpt. Hjirtroch is it karakter fan it feandoarp, trochsnien mei fearten en wiken, ferlern gien en der binne royale romten yn de doarpskearn foarme. Nei de oarloch hat it doarp gâns útwreidingen krigen oan foaral de súdwestkant, wêr’t de dyk tusken De Gordyk en Akkrum as in winkelheak omhinne rint.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
