Sint Jabik
St. Jabik is in streekdoarp dat fan it begjin fan de 16e ieu ôf ûntwikkele is nei’t yn 1505 it Bilt ynpoldere wie. It lei yn it westen fan de nije gritenij en hjitte ynearsten Wijngaarden. It groeide by de yn 1830 bepúne en troch in feart begeliede Middelwei lâns, foaral flakby de tsjerke, wêr’t Westein, Eastein en de Suderwei by inoar kamen.
Oan de Suderwei stiet oan it begjin kafee De Brouwerij. In ein fierder stiet it yn 1919 troch Piet de Vries hiel betiid yn Amsterdamse School foarmen ûntwurpen kafee De Aardappelbeurs. Dêr tusken in pân mei in topgevel út 1765, in pakhús út de betide 20e ieu mei giele koppelaagjes as fersiering en in 19eieusk pakhús fan brune stien en tarre sydmuorren. Op’ e hoeke fan it Eastein stiet in fraaie buorkerij út 1849 en op nûmer 38 de grutte dokterswenning, yn 1915 yn tradisjonele styl ûntwurpen troch G.J.Veenstra.
It sintrum wurdt dominearre troch de herfoarme tsjerke. It godshûs is yn 1843 nei ûntwerp fan Thomas Romein boud, ien fan de fraaiste neoclassicistische gebouwen fan Fryslân. It is in dwers boude, folslein stukadoare sealtsjerke mei in grutte pylderportyk yn front en in elegante iepen en op seis pylderkes rêstende klokkekoepel op it dak. De foar en sydgevels ha dekorative kroanlisten mei friezen fan metopen, triglieven en aardige finsteromlistingen. Efter de tsjerke stiet yn in romme tún de eardere pastorije fan de herfoarme gemeente hast ferskûle efter in monumintale taksus. It gebou is ienfâldich blokfoarmich en allinne ien boulaach heech mei in flinke kap. Boppe de yngongspartij mei brede doar, sydljochten en snien boppeljocht is foar it dak in halsgevel útboud mei fraai byldhoude klaustikken en in segmintfoarmige bekroaning mei it jiertal 1760. Yn dy geveltop sit in letter oanbrocht grut, yn styl ridlik passend finster.
Oan de súdeastkant fan it doarp is yn 1957 de troch jhr.ir.A.P.Wesselman van Helmond ûntwurpen wettertoer boud. De toer is ûngefear 37 meter heech en foarsjoen fan in reservoir foar 515 kubike meter wetter.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Doarpswurk
