Aldemardum
Aldemardum is in skadich komdoarp dat famylje liket te wêzen fan in iest- of brinkdoarp. It doarp is krektlyk as safolle doarpen yn Gaasterlân om 1200 hinne ûntstien op in sânrêch dêr’t de âlde lânwei fan Starum nei Sleat oerhinne rûn. De rjochthoekige brink is omseame troch fariearde bebouwing fan meast beskieden pânen, oplutsen fan giele stien. Dêrby ek it besikerssintrum Mar en Klif mei benammen natuerhistoaryske ynformaasje oer de streek. Yn it perspektyf fan dit plein stiet de herfoarme tsjerke, in twabeukich gebou mei in toer mei ynsnuorre spits op de westgevel. It skip yn klassisistyske foarmen is fan 1790; yn 1926 is tsjin de noardkant oan in flinke beuk boud. De tsjerke hat in aardich ynterieur dat by de resinte restauraasje in kleurich opkikkerke krige. It oargel datearret út 1900 en de kânsel út healwei de 17e ieu. Fierders is der in brânskildere finster fan Ype Staak út 1790.
It doarp is yn de 20e ieu oan wjerskanten fan de Buorren en de Kerkstraat flink groeid: foar de oarloch foaral oan de Lege Leane, dêrnei yn it easten. Westlik fan it doarp leit it Jolderenbosk. Dêr stiet op it heechste punt fan Gaasterlân (12,7 meter) de lêste loftwachttoer fan Fryslân. It is in yn 1953 boud oerbliuwsel út de Kâlde Oarloch, neffens it troch M. Zwaagstra ûntwurpen Raat-systeem fan prefabrisearre betoneleminten.
Yn it súdeasten leit tsjin in boskseamke oan it bûtenhûs Riniastate. It is boud yn 1843 nei ûntwerp fan de neoklassicistyske arsjitekt Thomas Romein.
Riniastate is in wyt bepleistere en fan klassicistysk sierwurk foarsjoen bûten mei in hege middenpartij en legere fleugels. Yn ‘e midden is in brede erker útboud mei dêrboppe in balkon mei balustrade. De midden wurdt bekroand troch in fronton mei fyn listwurk en in healrûn souderfinster. Al gau fûnen rekreanten en deitoeristen - fanwege de bosken en de see tichteby – it doarp Aldemardum. Der binne rekreaasjewenningen boud, yn it Fonteinbosk kampearplakken oanlein.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Doarpswurk
