Nijskoat
Nijskoat is in âld streekdoarp dat no útstrekt by de Rotstergaasterweg lâns leit. It is altyd in frij lyts doarp bleaun. Fanwege it sterk nei it suden ta útwreide Hearrenfean is Nijskoat hast de súdlike marzje fan dit plak wurden. Boppedat is de lintbebouwing, benammen yn it eastlike part, yn de jierren nei de oarloch fertichte. Lykwols hat Nijskoat in lânlik karakter hâlden, in karakter dêr’t yn westlike rjochting op syn bêst fan geniete wurde kin. It wie “zeer vermaaklyk in de bouwlanden, en in het geboomte gelegen” skreau de Tegenwoordige Staat van Friesland yn 1788 en dat kin men der hjoeddei noch fan sizze.
Oan de westkant wurdt it doarpsgebiet begrinze troch de Engelenfeart dy’t yn 1840 groeven is om de Feanskieding – it eastlike ferlingde fan de Skoatterlânske Kompanjonsfeart – yn ferbining te bringen mei de Tsjonger. Foardat dizze feart groeven waard rûn de frij tin beboude streek by twa paden lâns fierder nei it westen ta troch oan wat no it eastlike gedielte fan it lang útstrekte doarp Rotstergaast is.
De tsjerke is in letgoatysk gebou mei steunbearen en in trijekantich sletten koar. It gebou is oplutsen fan reade kleastermoppen dy’t sa te sjen by in fernijing opnij brûkt binne. Der wurdt ornearre dat dit yn de 15e ieu bard is, mar mooglik ek letter. Yn de súdgevel sit in tichtset spitsbôgich lansetfinster, mar de gevels binne no iepen mei rûnbôgige finsters. De foargevel wurdt ek skoarre troch steunbearen en de geveltop is nei alle gedachten yn de 18e ieu fernijd yn lytse stien.
Op it hôf stiet in lytse houten klokkestoel mei in sealdak dy’t in 15e-ieuske liedklok herberget. Tsjerke en klokkestoel stean op in sfearfol, troch beammen omseame tsjerkhôf. Dat is yn de 20e ieu útwreide ta in grut, kreas ûnderhâlden begraafplak, dêr’t ek in krematoarium by heart. Yn it westen fan it doarp stiet in oantal monumintale boerepleatsen. Sa as tichteby de Engelenfeart in modeltype kop-hals-romppleats ‘Rikazathe’ út om-ende-by 1860 mei molkenkelder, bôgesletten finsters en rûnsletten skuorredoarren en in hearlik ynbannich hiem.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
