Langelille
Langelille is in jong streekdoarp tichteby de Tsjonger, dy’t yn de Stellingwerven de Kúnder neamd wurdt. De streek fan fersprate bebouwing leit oan de súdeastlike kant fan de âlde rivier fan de Skoattersyl ôf oan de ôftakking fan de Pier Christiaanssleat ta. De streek waard by Skerpenseel en Munnikebuorren rekkene en it noardlike part by Aldlemmer.
Yn de Tegenwoordige Staat van Friesland waard yn 1788 by Skerpenseel meld: “Aan de Kuinder behoort onder dit Dorp gedeeltelyk eene lange streek huizen, die by Schooterzyl begint, en tot aan de scheiding van Monnikebuuren en Oude Lemmer voort loopt, onder den naam van Lange lille. By it doarp Munnikebuorren stiet skreaun dat it grutste part fan Lange lille by dit doarp hearde. De namme komt op de gritenijkaart yn de atlas fan Schotanus út 1716 al foar.
De bebouwing by de Tsjonger lâns stie doe foaral yn it súdlike part. Op de hichte fan Aldlemmer stiet mar ien hûs oanjûn. Op de kaart yn de Eekhoff-atlas út 1850 is it noardlikste gedielte fan de streek Langelille folop yn ferfeaning en de yn 1748 groeven Jonkers- of Helomafeart is in nije ûntsluting oer it wetter. Ek by de oare doarpen wie de ferfeaning yn dy tiid yn folle gong. Benammen westlik fan Munnikebuorren leinen rigen lange petgatten.
Yn ‘e buert fan de dyk fan de Tsjonger is de bewenning bestean bleaun. Noardlik leit noch altyd frijwat ûnlân. Súdliker is tusken de âlde Lindedijk en de Scheen de Grote Veenpolder yn Weststellingwerf ynpoldere en yn kultuer brocht. It om-ende-by 1930 boude gemaal oan de Langelillerweg 51 is dêr noch in spoar fan.
Op de Eekhoff-kaart stiet de Kerkeweg as ‘nieuw’ oanjûn en oan dy wei hat yn de 20e ieu de bebouwing him konsintrearre. Yn Langelille is nea in tsjerke kommen, wol in skoalle. Oan ‘e Langelillerweg by de krusing mei de Kerkeweg kaam in grutte suvelfabryk dy‘t yn 1971 ticht gie. De gebouwen jouwe sûnt 1986 ûnderdak oan in bedriuw fan tankferfier en in hannel yn dong.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
