De Lytse Jouwer
Lytse Jouwer is in lyts terpdoarp dêr’t de ûntsteansskiednis noch net dúdlik fan is. Mooglik kin de terp al datearje fan foar it begjin fan de jiertelling omdat it op âlde kaarten op in radiale terp liket, dy‘t fergelykber is mei radiale struktueren út de omjouwing, dy‘t sûnder mis út dy tiid datearje. Dêrtsjinoer stiet it feit dat de terp net sa heech is en dat pleitet wer foar in datearring yn de iere Midsieuwen, net al te lange tiid foar it begjin fan de dikebou yn de 11e ieu.
De terp bleau troch de ieuwen hinne tige tinbefolke. Krekt yn de ôfrûne oardel ieu binne heaks op de trochgeande dyk, oan De Wylgen en benammen de Krûdikker, wenbuertsjes ûntstien. Der is gjin spoar mear te finen fan in ringdyk of radiale paden. Bûten de lytse kearn bestiet it doarp fierder út ferspraat steande agraryske bebouwing, dêr‘t de buorkerij fan Hibbema oan de súdwestkant ek op in terp liket te lizzen. Noardwestlik fan Lytse Jouwer en oan de oare kant fan de Hantumer Feart leit it buorskip Lutkelaard dat bestiet út in pear buorkerijen. Noardlik fan dizze pleatsen leit neffens de kaart fan Eekhoff in ûnbeboude terp.
Eartiids wie Lytse Jouwer op in lytse ôfstân ûntsletten troch de Hantumer Feart, dy ‘t mei in frij ûnregelmjittich berin fan dat doarp nei Dokkum rûn. Pas let, yn de twadde helte fan de 19e ieu, is de dyk Hantumerwei – De Ham fan de Hantumershoeke oer Lytse Jouwer nei Betterwird – Dokkum ta stân kommen.
De doarpstsjerke fan Lytse Jouwer stiet no oan de jonge, trochgeande dyk op it restant fan de terp. De tsjerke is boud yn 1869 op it plak fan in âlde tsjerke mei in sealdaktoer dy‘t yn it muorrewurk in soad dowestien en mooglik stiennen ferwulven befette. De nije tsjerke is in ûntwerp fan G.P. Keuning fan Ternaard. De toer mei ynsnuorre spits is yn boud yn de tsjerke. Nei de foartsjerke is it skip trije traveeën djip en dan folget de trijekantige sluting. It gebou is iepene mei grutte rûnbôgefinsters mei izeren roeden.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
