Harich
Harich is in skadich komdoarp mei in útstrekkende streek mei fersprate iepen bebouwing, wêryn‘t de buorskippen De Bels, Frisbuorren en Westerend-Harich lizze. Oan de oare kant, tsjin Balk oan, leit ek noch de boerestreek Lorbuorren. It doarp komt yn de 12e ieu foar it earst yn de boarnen foar. It leit op in lange sânrêch, dy‘t by de doarpskom mar krekt boppe de nulline leit, mar by Westerend op in plak hast fjouwer meter heech is. It is de noardlikste sânrêch fan it âlde Gaasterlân, dêr‘t oan de noardkant de leechlizzende feanpolders, de Van der Weavenspolder en de Groote Noordwolder Veenpolder op oanslute. De doarpskearn is om de âlde doarpstsjerke hinne groeid.
Om Harich hinne stiet in tal monumintale buorkerijen. De meast opfallende is Welgelegen, boud yn 1870 nei in ûntwerp fan arsjitekt H. Luiking. De pleats hat in yn de breedte boud deftich foarein yn in dekorative mingstyl mei in ferhege middenpartij mei balkon op kolommen fan getten izer. Welgelegen leit fraai yn in bocht fan de autodyk om Balk hinne en foarmet in deftich front mei oansjen foar it doarp. Oan de oare kant fan de dyk leit yn de Warren in moderne, yn 1996 boude buorkerij nei it model fan it loutere type fan de kop-hals-romp.
Yn de kearn fan it doarp stiet de tsjerke mei toer op in heech, mei beammen omseame hôf. De toer fan bakstien datearret nei alle gedachten al út de 12e ieu, mar letter is de romp ferhege en de bakstiennen spits – in seldsumheid – is der wierskynlik yn 1603 op set. Yn de toer hingje twa klokken, getten troch Petrus Overney yn de twadde helte fan de 17e ieu. De tsjerke is opnij boud yn 1663, sa is te lêzen op in opskrift fan de omliste yngongspartij; it is bard nei in stoarm. It ynterieur hat in 17e-ieuske kânsel en in moarmeren grêfmonumint fan Ulbo Aylva Rengers en syn frou. Alhiel yn it suden waard lange tiid op Maria Himelfeart, 15 augustus, de Wyldemerk hâlden, in ferneamde fee- en hynstemerk.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: ? Dat volkslied mag wel weg!
