Foudgum
Foudgum is in terpdoarp dat wierskynlik al foar it begjin fan de jiertelling foarme is op in kwelderwâl en dat yn it begjin fan de 19e ieu noch in ûnfersteurde radiale terp hie. Oer de destiids fierhinne ûnbeboude terp hinne rûn in frijwol perfekte rûne ringwei dêr‘t op regelmjittige ôfstannen fjouwer paden hinne fierden. Dizze ideale foarm is fersteurd troch it oanlizzen fan de dyk Dokkum-Holwert, dy‘t healwei de 19e ieu fuort lâns en in ieu letter by ferbettering, sels oer de súdwestlike terpsoal lein waard.
Om ‘t de terp tin beboud bleau, koenen yn de lêste jierren fan de 19e ieu grutte stikken ôfgroeven wurde. Opmerklik is dat hjir in ieu letter wer hoeken terp oanfold binne, in soarte fan terprestauraasje. Op in hast seis meter hege krún stiet de oarspronklik oan Maria wijde doarpstsjerke, dy ‘t om 1200 hinne boud is, mar dêr‘t net folle fan oerbleaun is. It eastlike part fan de toer dat ea mei in westwurk foar de tsjerke foarme, docht noch tinken oan de midseuske perioade. Dizze toer, dy ‘t alderhande histoaryske spoaren fertoant, is yn de 15e ieu gruttendiels ferboud en tagelyk ek ferhege, yn 1753 opknapt en yn 1977 restaurearre. Der hingje klokken yn út 1395 en 1732 (fan Nicolaas Derck) en it oerwurk yn ‘e toer datearret út 1640. De tsjerke hat in ieremidsieuske preekstoel en in kabinetoargel út it tredde kwart fan de 19e ieu.
Noardeastlik fan de tsjerke stiet de pastorije. Dizze datearret, te sjen oan de muorre-ankers út 1723, mar is net mear as sadanich yn gebrûk. It is in breed pân dat foar in grut part oplutsen is fan kleastermoppen. It hat fleugels en in flink nei foaren útspringende middenpartij mei in ferdjipping mei geveltop. Hjir hat fan 1859 oant 1863 ta François HaverSchmidt yn wenne, dy‘t amper as dûmny, mar mear as romantyske dichter Piet Paaltsjens namme makke hat. De fierdere bebouwing, boarger- en arbeidershuzen, stiet benammen oan de eastlike en noardlike kant fan de ringwei. Boerepleatsen fynt men foaral oan de súdwestlike kant.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Doarpswurk
