Follegea
Follegea is in streekdoarp fan midsieuske oarsprong. De boerestreek folget op Jistergea. De oergong tusken de doarpen is net merkber. It binne doarpen lyk as de fuortsetting fan Dunegea yn de buorgemeente Skarsterlân mei in fergelykber karakter. De pleatsen leinen oan in hynstepaad, dat oan it ein fan de 18e ieu ta in ryddyk ferbettere wie, mar yn 1843 as ryksstrjitwei fan Snits nei de Lemmer it aloan drokker wurdende ferkear oer de dyk wol oankinne moast. Foar dy tiid wie it ferkear oer it wetter folle mear fan belang en ek derfoar hie it doarp mei de Follegeasleat tusken de Grutte Brekken en de Tsjûkemar yn, in belangrike ferkearsier.
De faak monumintale boerepleatsen steane op ûnderling royale ôfstân oan de ryksstrjitwei. Allegearre steane se oan de westkant; dat hat te krijen mei de oriïntearring fan de lannerijen, dy‘t by de pleatsen hearre, de oan de Grutte Brekken ta har útstrekkende Lemster Polders. Fan de pleatsen hat de helte ek monumintale wearde, sa as ‘Foar de Mar oer’ en de frijwat âlde fan giele stien boude kop-hals-romppleats ‘Zeldenrust’. De buorkerijen ha allegear oandachtige en fariearde hiembeplanting.
Noardlik fan de brede Follegeasleat is wat komfoarming. Dêr stie yn de 18e ieu in tsjerke, dêr‘t no, wat efterôf it tsjerkhôf mei in klokkestoel mei helmdak te finen is. De klok fan Peter van den Ghein datearret út1596. Yn de bocht by de brêge stiet it hege hûs ‘De 3 Kogels’ (dy‘t yndie ek oan in úthingboerd hingje). By dizze eartiidske herberch is skiednis skreaun. De Bataafse Republiek hie it lân yn Frânske ynfloedssfear brocht en dat feroarsake de gram fan de Britten. De Ingelsen weagen yn 1799 inkele ynfallen. Op 2 oktober lânen de Ingelske troepen by de Lemmer. By Follegea waarden se troch in boargerwacht weromdreaun: dêrom de trije kûgels. De lytse kearn fan Follegea bestiet fierders út in pear boerepleatsen, inkele huzen en in dûbeld streekje rjochting Doniaga. De brêge oer de Follegeasleat, dêr‘t yn eardere tiden tol betelle wurde moast, is nij.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
