Ychtenbrêge
It oarspronklike buorskip Ychtenbrêge hat it memmedoarp Ychten alhiel oerfleugele en wurdt hjoeddei beskôge as in selsstannich doarp. It streekdoarp strekt him út by de Hoofdweg lâns, de wichtige, âlde ferbiningswei fan de Lemmer nei it Hearrenfean, dy ‘t krekt foar de brêge yn de Pier Christiaansleat in skerpe knik makket.
Oant sawat 1900 hinne wie de bebouwing dêr gruttendiels beheind ta agraryske bedriuwen en inkele húskes. Dêrnei hat him de lintbebouwing foarme. Ek oan it Krompad nei it easten ta stie wat fersprate bebouwing. It paad liede it feangebiet yn en is folle letter trochlutsen ta in ferbiningswei mei Weststellingwerf, mei in brêge oer de Tsjonger.
De súdlike kant fan de Pier Christiaansleat, de brede feart dy ‘t de Tsjûkemar mei de Tsjonger ferbynt, hie as ferbiningsrûte oer it wetter, al healwei de 19e ieu in mingde bebouwing. Wilens binne dêr kaden foarme mei wenningen en bedriuwen dy ‘t harren rjochtsje op de tsjinstberens foar de – sûnt de oarloch foars groeide – wetterrekreaasje. De bebouwing by de dyk en feart lâns is hjir net monumintaal, mar oan de feart foarmet it ien en oar wol in spontaan, sfearfol gehiel. Inkele karakteristike, yn de breedte boude boargerhuzen út de desennia om 1900 hinne, foarmje de hichtepunten tusken de fierders ynbannige pânen, sa as de eardere pastorije fan de herfoarme tsjerke dy‘t yn 1916 ûntwurpen is troch arsjitekt Hendrik Kramer út Ljouwert. De herfoarme tsjerke stiet lykwols yn it memmedoarp Ychten. Hjir stiet de grifformearde tsjerke mei in frijsteande sealdaktoer út de sechstiger jierren.
Nei ‘t de bebouwing fan fuort nei de oarloch yn de buert fan it Krompad – de Duimstraat en De Kempenaersweg – inkele fraaie rychjes tradisjonalistyske wenningen oplevere hie, hat it doarp him yn de oksel fan de knik yn de Hoofdweg en de feart, mei namme mei folkshúsfesting sterk útwreide. Resint is westliker in nije buert tusken dyk en feart ûntwikkele.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
