Eagum
Eagum, yn it Nederlânsk fout speld as Aegum, is ien fan de lytste doarpen fan Fryslân. It is in terpdoarp súdlik fan de yn 1833 droechmealde Grutte Wergeaster Mar. It is mei in koarte opfeart ferbûn mei it Eagumer Djip, in breed farwetter fan Ljouwert nei Grou. Neffens ferskate beskriuwings út de foarige ieuwen soenen dêr inkele staten stien ha, Idsinga en Hottingawier, de lêste frij fier súdwestlik fan de terp ôf. Op de gritenijkaart fan healwei de 19e ieu steane om de tsjerketerp hinne sa’n fjouwer grutte pleatsen: Groot en Klein Haringa, Brandinga en Rollema.
Eagum hie fanwege de lizzing oan in drok farwetter potinsjes, mar it bleau in lytse agraryske delsetting. Der kin einliks amper praat wurde fan in delsetting omdat Eagum gjin doarpskom hat. As kearn docht it hege, mei âlde elzebeammen omseame tsjerkhôf mei in opfallende, iensume toer syn bêst. De tsjerke foar de pear bewenners fan Eagum hat it noch oant 1838 ta úthâlden. Noch gjin ieu earder yn 1777, wie se fernijd en ferfong se de oan de Hillige Nicolaas wijde midsieuske tsjerke. De kleurige tinkstien fertelt dat de sân jier âlde Cornelis Arent van Scheltinga yn dat jier de earste stien lein hat. It wie it soantsje fan de grietman fan Idaarderadiel. De lytse mienskip hat it ûnderhâld fan de tsjerke net opbringe kind. Dy waard dêrom, kompleet mei kânsel, kreake en banken, yn 1838 ferkocht en ôfbrutsen. De toer is hânhavene en bleau yn Eagum. Ek it tsjerkhôf bleau, mar de oare gedielten fan de terp binne ôfgroeven en de fruchtbere ierde waard ûnder de Eagumer boeren ferdield. Mooglik datearret de toer út om-ende-by 1300, mar dat is mei de yn 1888 oanbrochte pleisterlaach – mei skynfoegen dy’t blokken suggerearje – oan de bûtekant net te kontrolearen. Oan de eastkant dêr’t de tsjerke stie, sit in fraaie doar yn in swiere omlisting fan pleisterwurk yn hol-bol profyl. It ferhaal giet dat de toer by it middelpunt fan de wrâld leit.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
