Dongjum
Doanjum is in terpdoarp op in kwelderrêch, wêr ‘t de wat fierder nei it easten lizzende doarpen Boer en Ried ek op leinen en dy’t nei it westen ta trochrint mei it buorskip Foarryp en it doarp Winaem. Frijwat eastliker fan it doarp is it troch de Doanjumer Feart ferbûn mei de âlde slinke fan de Ryd. Doanjum leit noch gjin twa kilometer fan de Slachtedyk ôf, mar it is abslút net op de dyk oriïntearre. Tusken de Slachte en Doanjum yn lei tusken de Beintsemiedleane en de Hovensreed krekt in leechlizzende streek, dy ‘t sels de Doanjumer Mar neamd waard. De yn 1776 ynpoldere leechte is in oerbliuwsel fan in âlde seeslinke, de Ryd.
Om Doanjum hinne lizze ikkers en greiden. It doarp bestiet út inkele streekjes oan de Frjentsjerterdyk en de dêrop krusende Doanjumerdyk. Efter de bebouwingsstreken is nei de oarloch in oansjenlike wenwyk kommen.
Súdlik fan de Doanjumerdyk stiet wat ôfsidich de Herfoarme tsjerke. Dizze ienfâldige tsjerke is yn 1777 boud ta ferfanging fan in âld godshûs. It hat readbrún muorrewurk mei sparfjilden tusken lisenen en mei rûnbôgefinsters, in trijekantich sletten koar en in fjouwerkante toer mei spits. Yn de tsjerke freget in monumint yn it koar de oandacht: de moarmeren grêftombe mei portretbúste, yn 1737 makke troch Jean Baptist Xaverij foar Sicco van Gosliga, “grytman fan Franekeradeel en gedeputeerde te velde” en Johanna Isabella, baronesse thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg.
De Goslinga ‘s dy ‘t it yn ‘e rin fan de 17e ieu yn Frjentsjeradiel te sizzen krigen, wennen yn earsten op Sikkemastate yn Hjelbeam. Om-ende-by 1670 bouden se by Doanjum Goslingastate, dy ‘t yn 1803 wer ôfbrutsen is. De meast nijsgjirrige bewenner, Sicco van Goslinga (1664-1731), ûntwikkele him nei syn stúdzjes yn binne- en bûtelân, ta deputearre yn ‘e tiid fan de Spaanske Successie-oarloch. Letter wie hy ambassadeur fan de Republyk by de ûnderhandelingen foar de “Vrede van Utrecht” yn 1712 – 1713 en oan it hôf fan Loadewyk XIV yn Versailles yn 1714.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
