Baard
It terpdoarp Baard wie it eartiidse bestjoerssintrum fan de gemeente Baarderadiel, dy ‘t sadwaande de namme krige. Troch de ieuwen hinne hie de famylje Dekema hjir de hearskippij. De Dekema’s hienen yn Baard in stins. No tsjûget allinne de Dekemawei noch fan de famylje. It doarp wie goed ûntsletten troch de belangrike Boalserter Feart en waard yn 1830 tagonklik oer de dyk fan Frjentsjer nei it efterlân fan Jorwert en omkriten.
Op de hoeke by de brêge, de ienichste beweechbere brêge yn de lange Boalserter Feart, is yn 1877 in nije herberch boud nei in ûntwerp fan T. Spoelstra út Tsjummearum. Yn de doarpsstrjitte folgje oan beide kanten kompakt boude, ienfâldige, rintenierswenningen, soms mei neo- klassisistyske kenmerken. Se steane net echt yn in roailine, oan de noardkant fan de tsjerke steane dit soarte huzen ek. Op ‘e hoeke fan de dyk nei Easterlittens stiet in mânske kop-hals-rompbuorkerij mei sierlik mitselwurk út om-ende-by 1890. De buorkerij sjocht út op it iepen fjild yn de doarpskearn, dêr ‘t in frij nije basisskoalle siet. Efter de tsjerke lâns rint in buorren mei foar in part âlde bebouwing. De lytse Fermanje, dy ‘t net mear as tsjerke yn gebrûk is, heart der ek by, en wat húsfesting fan nei de oarloch. Dizze strook mei bebouwing foarmet oan de noardkant fan it doarp in sletten front oan de hjir lizzende opfeart, de doarpshaven. Fierder is oan wjerskanten fan de Fâdenserdyk rjochting Jorwert, fariearde bebouwing ûntstien.
De yn 1876 boude tsjerke stiet oan de doarpsstrjitte op in rom, heech hôf, beskerme troch in muorke mei in izeren stek en jonge linebeammen. It gebou hat brún muorrewurk mei rûnbôgefinsters. Der is in trijekantich koar mei pilasters. De goaten wurde droegen troch lytse konsoles en it tsjerkedak is belein mei blau glazuere Fryske weachfoarmige dakpannen. Yn de toer sit boppe de yngong in spitsbôgich finster mei in dûbele bolle list fan pleisterwurk. De trije toerûnderdielen binne fersierd mei friezen. Der binne spitsbôgige galmgatten, acanthusconsoles ûnder de kroanlist en in ynsnuorre achtkante spits mei laaien. De tsjerke hat in aardich oargeltsje en in dekorative kreake mei in iepen bewurke stek.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Doarpswurk