Beetsterzwaag, Hoofdweg 85-87: kantongerechtsgebouw

Het gerechtsgebouw van het kanton Beetsterzwaag uit 1923 is een markant bouwblok in een traditionalistische bouwtrant verwant aan de Um-1800-stijl. Het ontwerp voor het 'kanton- gerechtsgebouw waarin kantoren voor den ontvanger der registratie' is van de Rijksbouwmeester der Justitiegebouwen, Simon Wijn, en omvatte oorspronkelijk tevens een lagere, aangebouwde conciërgewoning, een brandstofhok en een houten rijwielstalling.

Het hoofdvolume van het kantongerechtsgebouw heeft een T-vormige plattegrond en bestaat uit twee bouwlagen, opgetrokken in bruine bezande baksteen, die is verlevendigd met natuurstenen, tectonische decoraties. De zuidgevel wordt geleed door kolossale lisenen. De middentravee bevat een porte brisée onder een gefrijnde zandstenen latei met een eierlijst, waarop een zandstenen plaat met in metalen letters: 'Kanton Gerecht'.

De middentravee wordt afgesloten door een kajuit met ingesnoerde klokgevel. De vestibule en hal zijn afgewerkt in schoon metselwerk van geel geglazuurde bakstenen met een groen geglazuurde bakstenen 'lambrizering'. Een fraaie granieten steektrap met bordes leidt naar de eerste verdieping met wacht- en zittingzaal. In de zittingzaal zijn twee hoge, gemetselde schoorsteenmantels, waarvan één is voorzien van een diepreliëf met de afbeelding van een balansweegschaal.