De stêd Drylts is sûnt 1984 it haadplak fan Wymbritseradiel. It lei oan it begjin fan de folle Midsieuwen, in bloeiperioade, tsjin de súdkant fan de Middelsee oan. De delsetting wie ûntstien oan de mûning fan de Ie, in wichtich wetter foar it ferkear fan súdwest Fryslân. Nei it oanlizzen fan de Himdyk waard it in plak fan oerslach, bedriuwichheid en hannel. Yn 1739 krige it merkrjocht en al gau makke it him as stêd los fan it omlizzende gebiet. Drylts bleau in belangryk plak mei syn ambachten fan benammen skipsbou en oare houtprodukten.

Bûtenpost is in âld agrarysk dyksdoarp, it leit frij heech en wie goed te berikken oer lân. It doarp lei healwei Ljouwert-Grins en oan dy dyk, de Voorstraat, konsintrearre him de bebouwing. Dêr wienen ek de útspannings foar reizgers. Yn 1866 krige it ek noch in spoarferbining tusken de twa provinsjehaadstêden. Boppedat hie Bûtenpost, mooglik al sûnt de 16e ieu, mei de Bûtenpostmer Feart in ferbining mei it foar it ferkear sa belangrike Knillesdjip. Hoewol ‘t it gritenijbestjoer yn it begjin wol yn Stynsgea gearkaam en Bûtenpost bepaald net sintraal lei, waard it lykwols it haadplak

Winsum is in terpdoarp. It hat sels ien fan de heechste terpen fan Fryslân. It falt amper op. Wol is de kearmuorre fan it tsjerkhou by de trijesprong by de Skâns behoarlik heech en hjit de strjitte nei it súdwesten, nei de oansjenlike útbuorren Brêgebuorren net foar neat Hegeterp, want dêr lei in twadde flinke terp. Hoewol ‘t dy yn de twadde helte fan de 19e ieu ôfgroeven is, leit dy strjitte noch merkber heech.

Brêgebuorren, de wetterbuert oan de Frjentsjerter Feart is as apart buorskip al âld: dat is ek te sjen oan de kompakte bebouwing fan ferskate soart dy’t oan de súdlike

It Heidenskip is ien fan de nijsgjirrichste doarpen fan Fryslân. Hinget yn omtrint alle oare plakken it lânlik doarpsgebiet wat by de kearn, hjir telt de útstrekte en tinbefolke streek en is de kearn, Brânburren yn it súdeasten de kers op de taart. De streek leit súdlik fan Warkum, tusken it spoar Snits-Starum en de Fluezen yn en heart fan âlds ek by dizze stêd.

De namme is nei alle gedachten werom te fieren op it begryp: wyld lân. Dat soe men no net mear sizze, want yn it kreaze wrydske lânskip lizze de (soms monumintale) pleatsen ferspraat. Fuortby Brânburren leit boppedat it

Fryslân: sûnder mis de meast eigensinnige provinsje fan Nederlân. En neffens mannichien ek de moaiste. Net foar neat wurdt Fryslân alle jierren troch hûnderttûzenen toeristen besocht. Hoewol it yn’e simmer op guon plakken bêst drok wêze kin, stiet Fryslân yn it algemien synonym foar romte en rêst. Nearne yn Nederlân treffe jo sa’n grutte ôfwikseling yn lânskippen oan as krekt yn Fryslân.

It ymposante Waadgebiet, de Waadeilannen, mei har einleaze strân, it skitterjende, foar in grut part

Burgum is in streekdoarp dat yn de Midsieuwen mei ferskillende kearnen ûntstien is yn ‘e buert fan it yn it lêst fan de12e ieu stichte Sint Nicolaasklooster of it Barraconvent. Burgum waard besûnder goed ûntsletten oer it wetter: by de Burgumer Mar, wêrop it Kolonelsdjip nei it easten ta oanslute en de Wide Ie mei de Langemar en it Langdeel nei it westen ta.

It doarp ûntwikkele him ta in merk- en hannelssintrum fan Eastergea en ta it haadplak fan de gritenij. Op de kaart fan Tytsjerksteradiel yn de Schotanus-atlas út 1716 bestiet Burgum út in grutte, útstrekte delsetting fan mei