Protestantse kerk
Grijpskerk is ontstaan rond een in 1504 gestichte kapel op een hoge positie van een binnendijk. Stichter van de kapel die spoedig de status van kerk ontving, was de uit Polen afkomstige edele Nicolaas Grijp. Hij werd de naamgever van het dorp en een griffioen – de vogel grijp – is in de windvaan te herkennen. De huidige kerk met geveltoren kwam aan het begin van de 17de eeuw tot stand. De gevelsteen boven de westelijke ingang meldt: ‘Diese Kercke van de Eedele Nicolau Gryp gefundierte is, geduirende dese Nederlandische oorloge in ’t jaar 1582 geheel geruinert en wederom opgebouwet in de tidt des stillestants va wapenen Aº 1612’. De notabelen die het mogelijk maakten worden daarna opgesomd. Zuidelijk van de kerk staat de pastorie. De gepleisterde voorgevel verraadt geen grote ouderdom, maar de zijen achtergevel bevatten kloostervensters. De gevelsteen herinnert aan Gerardus Murlinck uit Oldemarkt, provoost van het klooster Kusemar, die de pastorie mogelijk in 1556 stichtte. De kerk is lang onder invloed van de hoofdelingen van Grijpskerk gebleven. De inwoners van Grijpkerk behoorden tot de kerk van het zuidelijk gelegen Sebaldeburen en begroeven daar hun doden ook.
Bij de herbouw in 1612 is ongetwijfeld gebruik gemaakt van de fundamenten en mogelijk ook van het oude bouwmateriaal van de ruïne. De kerk kreeg rondgesloten vensters en een muurgeleding met uitgemetselde muurverstevigingen die het midden houden tussen lisenen en steunberen. In 1856 onderging zij een metamorfose: het geheel werd gepleisterd, het gebouw werd naar het oosten verlengd en er kwam een representatieve oostelijke sluitgevel in neoclassicistische vormen met een tweede ingang. Bij de uitwendige restauratie is de dakruiter naar historisch model van een buitengewoon hoge spits voorzien. Het interieur is bij een verbouwing in 1967 uitgeruimd. Restanten van sierlijkheden van meubilair zijn hier en daar in de kerk opgesteld. De 17de-eeuwse preekstoel draagt het wapen van Grijpskerk. Het orgel is in 1832 door L. en J. van Dam gebouwd en na 1868 gewijzigd door Van Oeckelen.
Locatie
Kerkplein 11 - 9843HB, Grijpskerk
Colofon
Peter Karstkarel
