Petrus en Pauluskerk (protestants)
De grote gotische kruiskerk met zijkapellen is van de 13de tot de 16de eeuw totstandgekomen. Na een brand is in het begin van de 13de eeuw een eenbeukige tufstenen kerk herbouwd. Aan de noordzijde van het schip zitten nog stukken muur van tuf. In het derde kwart van de 13de eeuw is de kerk fors vergroot: het koor is vervangen door een transept en een nieuw koor en het schip werd verhoogd. De armen van het transept zijn daarna gewijzigd; inwendig heeft zij de romano-gotische koepelgewelven behouden.
Aan het einde van de 15de eeuw is het koor vervangen door het huidige laat-gotische. Er zijn toen grote, twee traveeën diepe kapellen toegevoegd, de zuidelijke rechtgesloten, de noordelijke, de Mariakapel, met een driezijdige sluiting, die weer wat later onder een kap met de dwarsarm werd gebracht. De smalle zuidelijke zijbeuk is tussen 1520 en 1530 toegevoegd. Door dit alles is binnen een hoogst gevarieerde ruimte ontstaan die aan een hallenkerk doet denken, maar een kruiskerk is met verschillend geaarde zijkapellen. Aan de buitenzijde lijkt het geheel vooral gotisch, met uitzondering van het genoemde tufstenen gedeelte en, ook aan de noordzijde, de noordelijke transeptarm die romano-gotische vormen bezit.
Binnen vertonen de overwelvingen grote variatie. Het schip en de viering hebben fijne netgewelven, de transeptarmen meloenvormige koepelgewelven, het koor en de zijkapellen kruisribgewelven en de koorsluiting een straalgewelf. Op de koorwand is een Laatste Oordeel geschilderd, dat niet al te duidelijk meer is, op de koorgewelven zitten nieuw-testamentische taferelen en de wijheiligen van de kerk en op die in de Mariakapel scènes uit haar leven. Deze en ook de schilderingen in het transept dateren uit de 15de en 16de eeuw. De kerk bezit een laat-17deeeuwse preekstoel met klankbord en een herenbank met gesneden kuifstuk op het rug-schot met de wapens Rengers en Tjarda van Starkenborgh. Het orgel dateert van 1665 met onderdelen – de borstwering met cariatiden – in renaissancestijl uit 1562, terwijl A.A. Hinsz het instrument vernieuwde met snijwerk van Casper Struiwig en M. Walles.
Locatie
Kerkpad - 9919ZA, Loppersum
Colofon
Peter Karstkarel
