Peins
It terpdoarp Peins leit yn it easten fan Frjentsjerteradiel: eastlik fan Frjentsjer en ek fan Skalsum dêr’t it mei in tunnel ûnder de autosnelwei A31 troch ferbûn is. It heart ta de rige terpen dy’t fan Arkens by Frjentsjer oer Skalsum, Peins, Tamterp, Slappeterp oan de Hege Wier tusken Menaam en Berltsum ta rint.
Peins is in aardich doarp oan de dyk fan Frjentsjer rjochting Menameradiel wêroan’t, even eastliker yn de by it doarp hearrende buert Tamterp, inkele aadlike staten stien hawwe mei bewenners, dy’t it om bar foar it sizzen hienen yn de gritenij Frjentsjerteradiel. Oan en efter dizze dyk binne de nei-oarlochske doarpsútwreidings situearre. Yn it doarp rint fan dizze trochgeande dyk in ôftakking nei Sweins ta, nei it suden, mei in brêge oer de Skalsumer Feart, dy’t de efterkant fan Peins libbendich makket. De âldste bebouwing stiet oan dizze súdlike tak: inkele rigen huzen fan giele stientsjes dy’t datearje moatte út de 18e ieu en mooglik ien mei in rûn ûntlêstingsbôchje yn it muorrewurk miskien sels út de 17e ieu. Dêr yn de buert stiet ek de tsjerke, dêr’t eastlik fan ek noch in pear huzen fan it neamde type stean.
De oarsprong fan de Gertrudistsjerke moat fan foar 1200 wêze, mar se is al om 1300 ferboud. Yn 1865 is de tsjerke yn- en útwindich flink oanpakt en yn 1902 is se opnij ferboud. Yn dat lêst neamde jier is de toer ôfbrutsen en waard de hjoeddeiske sjarmante lantearne-eftige bekroaning op it middelste, wat útspringende diel fan de westgevel oanbrocht. It skip hat in trijekantige koarsluting fan brún bakstienmateriaal. It oare muorrewurk is iepene mei betreklik grutte rûnbôgefinsters en bestiet út alderhande soarten bakstienmateriaal. Fan foaral moppen yn giel en appelblossem dêr’t wat restanten dowestien fan de oarspronklike tsjerke yn fersile lykje te sitten. Sawol oan de noard- as súdkant is in tichtsetten yngong te bespeuren, mar de yntree sit no yn it front fan de tsjerke. Dat is fierder ûngastfrij sletten, mar de freonlike lantearnebekroaning fan in twaliddige koepel makket in soad goed.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
