Electriciteitscentrale te Veenhuizen
Electriciteitscentrale
Vanaf 1900 werd op grote schaal elektriciteit opgewekt in kleine elektrische centrales, later werden deze opgevolgd door grote Provinciale elektriciteitscentrales. Van de eerste generatie centrales zijn weinig voorbeelden overgebleven. Een van de uitzonderingen is de elektrische centrale op het terrein van de justitiële inrichtingen in Veenhuizen. In 1859 werd hier een strafinrichting gebouwd op het terrein van de voormalige koloniën van weldadigheid.
De strafkolonie Veenhuizen was een geïsoleerd dorp dat in hoge mate `selfsupporting' was. Zo werd in 1912 een eigen elektrische centrale gebouwd, die zorgde voor de stroomvoorziening van Veenhuizen. Al in 1919 werd de centrale uitgebreid. De centrale bestaat uit een eenvoudig bakstenen gebouw , waarin een machinekamer, een bedieningsruimte en een werkplaats. In het gebouw staan nog de oorspronkelijke machines die dit complex bijzonder maken.
Centraal in de ruimte staat de Crossley-dieselmotor van 50 PK met vliegwiel, gefabriceerd in 1912. In de uitbreiding van 1919 werd een 100 PK Crossley zuiggasmotor geplaatst. In 1934 werd de 50 PK Crosleymotor vervangen door een 150 PK Kromhout dieselmotor, gekoppeld aan een 100 kw-dynamo. De vloeren van de machinekamer zijn fraai betegeld en de controlepanelen zijn in marmer uitgevoerd. Sinds 1975 is de centrale niet meer in gebruik.
