Nijsgjirrichheden yn Tsjummearum

Toen de bouwvallige Martinuskerk zou worden afgebroken, kwam vanuit Den Haag, waar de monumentenzorg ontluikte, in 1876 toestemming om nieuw te bouwen als dat maar volgens de bouworde van de oude kerk gebeurde. Het resultaat is een merkwaardige neogotische kerk. De toren kon worden gehandhaafd, alleen het zadeldak is toen vervangen door een ingesnoerde spits. De toren is met zijn rijke plastiek een sierlijk exemplaar van de late gotiek uit het begin van de 16de eeuw. Hij heeft vier door cordonlijsten gescheiden geledingen op een basement met daarin een kleine rechthoekig omkaderde toegang. In de eerste geleding staat aan de westzijde een flink spitsboog-venster. De tweede geleding heeft aan elke zijde twee hoge korfboognissen met dubbele vorktraceringen en de derde spitsboognissen met visblaastraceringen. In de vierde staan de segmentgesloten galmgaten in spitsboog-nissen met driepassen die weer opgenomen zijn in hoge rondboognissen met vierpassen, waarbij de drie- en vierpassen met zandstenen toten zijn gevormd.

Tzummarum, Stasjonswei 3: stationsgebouw NFLS

De stations van de 'Noord Friesche Lokaal Spoorwegmaatschappij' kenden een klasse-indeling. Het station Tzummarum is een voorbeeld van de klasse B, een vereenvoudigde variant van klasse A, en werd gebouwd omstreeks 1902. Na de opheffing van de vervoersmaatschappij bleven alle stationsgebouwen verweesd achter. De meeste hebben een woonbestemming gekregen, waardoor ze zowel in- als uitwendig wijzigingen hebben ondergaan.