Nijsgjirrichheden yn Ingelum

Prins Hendrikkade 3: graanpakhuis

Vanaf ongeveer 1860 begint Franeker zich buiten de stadsgrachten uit te breiden. Een belangrijke stimulans daartoe was de aanleg van de spoorlijn Harlingen-Leeuwarden in 1863. In 1876 werd het dubbele graanpakhuis gebouwd. Het is een van de grotere pakhuizen aan de kade.
De firma Steensma verhandelde het graan door middel van monsters op de korenbeurs in Franeker. De gunstige ligging aan het vaarwater betekende dat ook in de periode dat de lokale produktie stagneerde, de aan- en afvoer van Amerikaans graan kon doorgaan.
In 1910 werd het pakhuis naar ontwerp van architect N.J. Adema verbouwd, vergroot en visueel aaneengesmeed door de verbindende borstwering met het ingemetselde opschrift FACTORIJ. Op de hoekpenanten van het pakhuis zijn siersmeedijzeren bekroningen met windvanen aangebracht.

Engelum, Tsjerkeleane 1: pastorie

Het woonhuis van de dominee neemt vanouds een bijzondere plaats in het dorpsbeeld en heeft doorgaans een karakteristieke verschijningsvorm. Deze pastorie, die zich dichtbij de hervormde kerk bevindt, is karakteristiek voor de Friese hervormde pastoriën: het is een symmetrisch pand met een rechthoekige plattegrond, opgetrokken in bruine baksteen, onder een afgeknot schilddak. De decoratie is eenvoudig, maar het middenrisaliet geeft het pand de allure van een imposant gebouw met een klassieke ingangspartij.

De pastorie is in 1879 gebouwd naar ontwerp van H.S. Reisma uit Beetgum, gemeentearchitect in Menaldumadeel. De pastoriën uit de tweede helft van de negentiende eeuw lijken sterk op de rentenierswoningen die in dezelfde tijd werden gebouwd.

Franeker, Zuiderkade 2,3,4: woningen

De Adema's vestigden zich in 1856 in Franeker. Sindsdien hebben leden van deze architecten-Íamilie vele panden gebouwd in deze stad. Nicolaas Johannes Adema (1860-1946) maakte in 1909 het ontwerp voor de 'Molenpôlle', een blok woningen aan de Zuiderkade. De schitterend op een voormalig bastion gelegen woningen werden als één blok uitgevoerd om de schaal van het stadsbeeld te dienen.