Nijsgjirrichheden yn Eastrum

Oostrum, Mellemawei 6: dwarshuis met schuur

Boerderijen met dwarshuizen of blokjes komen in de hele provincie voor. De toch zeer gevarieerde verschijningsvormen zijn te danken aan verschillen in de keuze en het gebruik van de decoratieve elementen. De bouwvormen blijven traditioneel, de decoratieve elementen volgen vaak de ontwikkelingen die zich in de verschillende bouwstijlen in de loop der tijd voordoen.

'Douma State', gebouwd in 1868, is een zeer gaaf voorbeeld van een traditioneel vormgegeven boerderij, zowel in de bouwtrant als in de keuze van de decoratieve elementen. De voorgevel wordt symmetrisch verdeeld door de ingangspartij en de dakkapel. Het houtsnijwerk in de panelen van de voordeur en de persiennes van de getoogde vensters passen ook binnen de traditionele bouwtrant.

Boustyl: Goatysk
Datearring: ein 15de of begjin 16de ieu, toer út de 13de ieu
Restauraasje: 1973

Lizzing:
It doarp leit net sa fier fan Dokkum. It leit op in terp út de midsieuwen fan 4,5 meter heech boppe NAP. De terp is foar in part ôfgroeven. Op de terp stiet de midsieuske tsjerke.

Eksterieur:
De tsjerke is boud fan earder brûkte stien en hat grutte finsters, mei brede rollagen der omhinne, ein 15de of begjin 16de ieu ûntstien yn ’t plak fan in eardere tsjerke. Yn 1937 binne twa grouwe steunbearen tsjin de westgevel fan de toer ferwidere: dêrnei waard er oant de earste fersnijing bemitsele. Yn 1973 waarden alle steunbearen der wer oanboud.
Op it dak fan de tsjerke falle de dakpannen op dy’t noch fan de midsieuwen binne: de saneamde 'muontsen en nonnen'.
De klok is yn 1457 troch H. Kokenbacker getten.

Ynterieur:
Yn 1821 is foar it goatyske tonferwulft itjinge wat der no is yn ’t plak kommen. Fierder in doopstek mei in rûch sniene fries en fazen út 1822. De preekstoel hat in efterskud. It klankboerd mei it foarlêzersbuordsje is yn 1762 makke troch Tjeerd Dirks. Op de panielen de allegoaryske figueren fan Leauwe, Hoop en Leafde.
De muorreskilderings binne mei brúnreade farve op de pleisterlaach oanbrocht. It binne ôfbyldings fan tsjerken dy’t mei it oansicht tekene binne, of as in soarte fan trochsneed of trochsicht. De meast westlike liket op in ôfbylding fan de abdijtuorren fan Dokkum mei derfoar de Lytse Tsjerke. De beide oare hawwe in toer mei in hege nuddelspits dêr’t íén fan noch in lytse spits op it dak hat. Op de 16de-ieuske provinsjekaart fan Van Deventer hawwe de tsjerken van Kollum, Hantum en Wetsens spitsen.

Gebrûk hjoed-de-dei:
Der wurde noch tsjinsten holden.

De kerk staat fraai op het terprestant van het schilderachtige dorp Oostrum. De zware, maar niet hoge zadeldaktoren dateert al van de 13de eeuw. De toren is eenmaal gering versneden en heeft kleine venstersleuven, kleine rondbogige galmgaten en pinakels op de geveltoppen. Het schip, opgetrokken van rode, hergebruikte baksteen, is zes traveeën diep en de muren worden geleed door, deels bij de restauratie van 1974 herstelde, eenmaal versneden steunberen. Aan de zuidzijde staat de ingang onder een segmentboog in een spitsboognis; de overige traveeën zijn door brede spitsboogvensters geopend. De noordelijke muur is blind gebleven totdat in de westelijke travee in 1823 ook zo’n venster werd ingebroken. Aan de borstwering daaronder is te zien dat hier waarschijnlijk een ingang heeft gezeten. Deze noordelijke muur vertelt meer naar het oosten, ook dat er een aanbouw heeft gezeten, getuige de hoge, brede spitsboog in het metselwerk. Op het zuidelijke dakschild liggen holle en bolle pannen, gewoonlijk aangeduid als ‘monniken en nonnen’. En op de naald van het dak staat een windvaan in de vorm van een zeilscheepje.

Inwendig is de torenruimte toegankelijk door een wijde, geprofileerde rondboog. De begane grond is gedekt met een fraai kruisribgewelf. Het schip en koor hebben een houten tongewelf met trekbalken. Op de noordwand zijn tijdens genoemde restauratie 16de-eeuwse schilderingen aangetroffen met ongebruikelijke voorstellingen: drie grote en twee kleine kerken en een toren, alle van een rijzig, gotisch karakter. Naast de preekstoel is bovendien een soldaatje te ontwaren. Een onduidelijk opschrift met het jaartal 1582 geeft waarschijnlijk de datering. Op deze noordwand hangt een viertal ruitvormige rouwborden uit 1645 voor leden van de familie Eelcama. Ze hangen boven de zogeheten Mellemabank met wapens in het rugschot. De preekstoel uit 1768, toen de psalmborden ook werden gemaakt, staat in de koorsluiting en bezit op de kuippanelen gesneden loofwerk en personificaties van Geloof, Hoop en Liefde, gesneden door Dirk Embderveld. Het orgel is afkomstig uit Heiligerlee en is hier in 1963 geplaatst. De kerk is eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken.

Steenfabriek

Aan de Dokkumer Ee werd in 1873 een steenfabriek opgericht door J.Helder Pzn. Het bedrijf staakte de produktie in 1968, waarna de fabrieksgebouwen bleven staan. De steenfabriek bestaat uit een gemetselde rechthoekige ringoven onder een laag pannendak, met in het midden een monumentale schoorsteen.

De schoorsteen bestaat uit een oorspronkelijk deel uit 1873, met karakteristiek gemetselde nissen. De schoorsteen is later verlengd met een tweede gedeelte in sobere vormen. De fabrieksschoorsteen van de Oostrumse steenfabriek behoort tot de meest monumentale en rijk versierde schoorstenen van ons land.