Nijsgjirrichheden yn Hantumhuzen

Boustyl: Romano-goatyk
Datearing: earste helte 13de ieu
Restauraasje: 1939-1942

Lizzing: Hantumhuzen is in doarp dat ûntstien is yn de midsieuwen. De tsjerke leit der fuort by op in restant fan de oarspronklike terp.

Eksterieur: De tsjerke stiet op in terprest eastlik fan de buorren fan it doarp en is ien fan de meast sprekkende foarbylden fan de romaansk-goatyske boustyl yn Fryslân.

Ynterieur: De tsjerke hat in fraai ynterieur mei koepelferwulften mei skildere ribben. Tsjin de pylder oan de noardkant stiet in epitaaf mei in tinkteken fan Pibo van Emingha út 1571 mei alliânsjewapen. Yn it koar stiet in grêfsark fan sânstien fan Amke Jarla mei op de hoeken de fjouwer evangelisten. De tsjerke hat in moaie en fraai sniene kânsel met rokoko foarmen út 1773.

Oargel: it ier 20ste ieuske oargel (1907) is boud troch de fa. Bakker en Timmenga yn Ljouwert. It hat acht stimmen en in klassyk fiifdielich front.

Hjoeddeisk gebrûk: De arsjitektoanysk hiel bysûndere romano-goatyske tsjerke fan Hantumhuzen is yn 2007 oernommen troch de stifting. De Pleatslike Kommisje dy’t it behear hat, stelt de tsjerke sa folle mooglik iepen. Fierder fine der út en troch konserten plak, en rou- en troutsjinsten.

De Annakerk staat op de deels afgegraven dorpsterp. Zij is in de eerste helft van de 13de eeuw met rood gemêleerde baksteen in een kenmerkend romano-gotische gevel plastiek totstandgekomen achter een iets oudere toren. Het schip is met lisenen, begeleid door verticale rondstaven, in vier traveeën verdeeld. In de bovenzone staan kleine vensters of nissen gevuld met metselmozaïek met rondkralen in de dagkanten. In de tweede travee staan aan de noord- en zuidzijde dichtgemetselde ingangen onder segmentbogen binnen wijde, meervoudig geprofileerde rondboognissen – met liefst drie kraalprofielen – en met siermetselwerk in de boogtrommel. In de eerste travee van de zuidmuur staat een vroeg 16de-eeuwse ingang in een smalle spitsboognis. Aan de koorzijde zitten laag twee rondbogige hagioscopen, in de noordmuur een rechthoekig exemplaar.

De vijfzijdige koorsluiting is in de 18de eeuw toegevoegd en tijdens de ingrijpende restauratie in 1939-’42 in romano-gotische stijl gemodelleerd. De zadeldaktoren is ongeleed en deels ingebouwd. In de noordgevel staat een rondbogige ingang en in de westgevel boven elkaar drie kleine vensters. De galmgaten zijn rondbogig en in de oostelijke geveltop zit een gepaarde rondboognis. De begane grond is inwendig overwelfd.

Het schip is oorspronkelijk met twee gewelven overdekt geweest en deze overwelving is in het tweede kwart van de 14de eeuw vervangen door drie ribloze koepelgewelven. Deze steunen op spitsbogige gordel- en scheibogen die op zware pijlers rusten die zo dicht bij de muren staan dat het inwendig geplaatste steunberen zijn geworden. De gordelbogen en scheibogen kregen geschilderde decoratieve arceringen met aan de randen en op de gewelven, als een suggestie van ribben, fraaie biezen in gevarieerde vormen begeleid door rankmotieven. Tegen een van de pijlers is een epitaaf in vroege renaissancevormen geplaatst voor Pybo van Eminga (overleden 1571). Aan de zuidzijde staat de preekstoel met klankbord binnen een doophek met balusters. De kuip is rijk gesneden in rococovormen die worden toegeschreven aan een meester in deze stijl: Yge Rintjes. Het orgel is in 1907 gebouwd door de firma Bakker & Timmenga.