Friesland staat bekend om allerlei typisch Friese gebruiken, gerechten en sporten. Als het gaat om sporten staat het skûtsjesilen denk ik wel in de top drie naast kaatsen en fierljeppen. Het skûtsjesilen speelt zich af in de zomermaanden. Tientallen skûtsjes varen wedstrijden op de Friese meren en het IJsselmeer. Skûtsjes hebben als thuishaven de Friese elfsteden en een keur aan Friese watersportplaatsen zoals Sneek, Langweer, Heeg en Woudsend, Earnewâld, Lemmer en Makkum.

Voorheen gingen de skûtsjes op het eerste gezicht tijdens de winter in een  maandenlange "winterslaap". Niet heus natuurlijk want vooral tijdens de winter werden ze aan groot onderhoud onderworpen zodat ze in het volgende seizoen in tip-top conditie aan de start kunnen verschijnen.

De laatste jaren is hier een kentering in gekomen. Steeds meer zie je ze tijdens het winterseizoen op een prominente plaats in het bijbehorende dorp of de bijbehorende stad liggen. Ze komen dan tot leven als de dag voorbij is. 's Avonds gaan dan namelijk de lampjes aan en komen de typerende contouren van de skûtsjesilen als sfeerverlichting naar voren.

Tijdens een rondritje door de provincie heb ik er in ieder geval al een stuk of vier opgespoord. Ze liggen in Joure, Woudsend, Sneek en Heeg. Er zijn er vast meer die ik de komende weken tegen zal komen.

Naast het skûtsjesilen als evenement zijn er nu dus ook de skûtsjesilen om van te genieten tijdens de kerstdagen. De Friese broertjes van de kerstboom.

In de kloosterkapel van Jannum was gisteren een verhalenavond. Door de hele provincie Friesland werden verhalen verteld maar mijn interesse ging vooral uit naar Jannum. Daar staat namelijk de meest sfeervolle kloosterkapel van Friesland en daar wordt het verhaal van Gerben en Ybeltsje vertelt. (zie ook blog: Brug Sibrandahûs – liefdeslot of liefdesslot)

Deze keer wordt het vervolg verteld. Het is steenkoud in het kerkje. Ongeveer 10 mensen zijn aanwezig bij deze voorstelling maar er volgen op dezelfde avond nog een paar voorstellingen. Er staan houten stoeltjes klaar in een kring om een klein kolenvuur. Om en om zie je bij de toehoorders pufjes adem in wolkjes condenseren en oplossen in de kou. Gelukkig zijn er dekens voor over de benen en na afloop een kloosterlikeur.

Aan het hoofd van de kring zit een dame gehuld in een dik vest en stola, haar in een knotje. Dikke rood geblokte deken over de benen. Achter in de kapel wordt accordeon gespeeld. Een Iers deuntje, want in de aderen van de speler zit Iers bloed.

Het geheel doet me denken aan de verjaardagen van Beppe Moarrewâld een halve eeuw geleden. Ze woonde in een wâldhûske aan de Molenweg in Murmerwoude. Ze zat dan op een hoge stoel met leuningen prominent als stamoudste aan het hoofd van het gezelschap te glunderen. Haar in een knot. Ze had het hoogste woord. Vertelde verhalen en zong ook nog wel eens een versje. Omke Pieter de groenteboer van Ikkerwâld speelde op de accordeon. Rood haar maar geen Iers bloed voor zover ik weet. Beerenburg en likeur op een rood tafelkleed.

Ik heb gisteravond een tijdreis gemaakt en volgens mij was ik niet de enige.

Je hebt twee soorten mensen. Mensen die ervan houden om op de bonnefooi een gebied of stad te verkennen en mensen die graag gebruik maken van een kaart. De eerste categorie mensen neemt op de koop toe dat ze mogelijk een attractie missen. De tweede categorie mensen accepteert dat ze zich constant moeten afvragen "zitten we nog op de route?". Ik behoor tot de eerste categorie.

In de buurt van Earnewâld ligt het natuurgebied de Alde Feanen. Het is een 4500 hectare groot laagveenmoeras. Het is één van de twintig Nationale Parken in Nederland. Een klein onderdeel ervan is "It Wikelslân". Hier zijn kris-kras twee wandelroutes uitgezet, een van 3 en een van 5 kilometer. Een uitgebreid netwerk van routebordjes getuigt ervan. Geschikt waterdicht schoeisel is een must.

Ik was er gisteren, het was heerlijk fris Novemberweer. Hoewel er redelijk wat auto's stonden bij de ingang van het gebied voelde het niet druk in het gebied. Zo nu en dan passeer je een paar medewandelaars. Highlights zijn de uitkijktoren en twee vogelkijkhutten. Je kunt ze bijna niet missen.

Wat opvalt is dat wandelaars stoppen bij bordjes of aandacht hebben voor hun Smartphone. "We moeten hier linksaf" hoor ik een oudere meneer zeggen tegen een oudere dame. Het stel volgt digitale instructies. Een ander stel dames geeft aan dat ze de bordjes negeren omdat het er gewoonweg teveel zijn. Een verliefd stel loopt aan de hand van een Smartphone voorovergebogen voorbij.

Een oude verweerde houten handwijzer met "Kuierpaad" staat aan het begin van de wandeling. Soortgelijke handwijzers staan bij de twee vogelkijkhutten. Er is een tijd geweest dat mensen hier genoeg aan hadden. Want om eerlijk te zijn, zo groot is het Wikelslân nu ook weer niet. De ingang is notabene ook nog eens de uitgang. Ik ben benieuwd of de oude verweerde handwijzers nog verder aan hun lot worden overgelaten en te zijner tijd opgeruimd in het belang van de vooruitgang.

In Zuidoost-Friesland vind je de Delleboersterheide. Onderdeel van een welhaast 1000 hectare groot natuurgebied onder beheer van It Fryske Gea. De Delleboersterheide leent zich perfect voor een zondagmiddagwandeling. Gisteren was mijn eerste bezoek.

Het was mooi zonnig najaarsweer. Hier en daar geen wolkje aan de lucht. Het parkeerterrein stond vol met auto's maar het gebied blijkt groot genoeg om bijna  niemand tegen te komen. Toevallig treffen we een vrijwilliger van It Fryske Gea, compleet met laarzen en verrekijker. Hij kent het gebied als zijn broekzak want heeft er zijn hele leven bij gewoond.

Hij heeft wetenschappers en natuurvorsers uit Wageningen zien komen en gaan, al dan niet met uit te zetten dassen en andere soorten levende have. Daarnaast groot materieel, vooral in de jaren tachtig in opdracht van onder andere gemeente en waterschap. Het had hier naar het schijnt nog veel mooier kunnen zijn. De waterhuishouding is in de jaren tachtig grondig aangetast. Hoogtes en dieptes met de grond gelijk gemaakt. Door het gebied loopt nog steeds de oorspronkelijke beek de Tsjonger maar deze wordt eigenlijk niet meer gevoed zoals voorheen. De huidige Tsjonger loopt kaarsrecht langs het gebied.

Als restant zijn een paar prachtige poelen achtergebleven. De Catspoele staat bekend als walhalla voor Libellen. Je zou er in het Libelleseizoen veertig soorten moeten kunnen ontdekken. Het informatiebord spreekt ook van de Witsnuitlibelle maar deze is al een hele tijd niet meer gespot.

Daarnaast is er een tweede langgerekte en ondiepe poel. We hebben geluk want prompt verschijnen tientallen pony's om te drinken. Het is een prachtig gezicht. Er drijft iets in het water. Het heeft iets weg van een krokodil. Even waan je je als deelnemer aan een safari in een ver en exotisch wildpark. Niets is minder waar. Je bent gewoon op de Delleboersterheide in Zuidoost-Friesland.

Nu we langzaam de donkere en koude dagen achter ons laten en de zon zich steeds vaker laat zien, wordt het ook een stuk aangenamer om weer plaats te nemen in de tuin. We kunnen ons weer bezig houden met het snoeien en zaaien van planten, onkruid wieden, maaien en afwerken van het gazon en het reinigen van het terras. Hoe je tuin er ook uit ziet, of dat groot of klein is, veel of weinig groen, iedereen heeft van tijd tot tijd nieuwe spullen nodig.  Een echte toevoeging voor in je tuin

En waar kan je al die spullen nou het beste waren? Wat dacht je van een tuinhuis! Tegenwoordig hoef je niet meer de deur uit om op zoek te gaan naar het perfecte huisje voor in de tuin. Gelukkig kunnen we tuinhuisjes online kopen. Een paar van de vele voordelen is dat je meteen het volledige aanbod ziet en kunt filteren op wat jij echt leuk vindt. 

Een tuinhuis is een ware toevoeging voor in je tuin. Het maakt niet uit of je nu een kleine of grote tuin hebt. Het kan voor zoveel verschillende doeleinden worden gebruikt. De een gebruikt hem als extra opbergruimte. Zo blijft de tuin mooi opgeruimd en bovendien blijven de spullen ook droog. Dit is vooral handig als je weinig ruimte hebt. 

De ander tovert een tuinhuis om tot een extra kamer. Zo worden ze gebruikt als logeerkamer, kantoor of speelkamer voor kinderen. Je kunt het zo gek niet bedenken of het bestaat al.  Heerlijk tafelen in de zon

Nu het overdag langzaam langer licht wordt en de temperatuur ook stijgt, is het heerlijk om in de tuin plaats te nemen. En bij een stel fijne stoelen hoort uiteraard ook de juiste tafel. Of dit nu een grote rechthoekige tafel is of een kleine ronde, ook hier geldt, voor iedere tuin is er een passende oplossing. Denk vooral goed na waar je de tafel voor wilt gebruiken en hoeveel ruimte je hebt. En waar je nu ook woont in Nederland, je kan met één druk op de knop een tuintafel in-Friesland of Zeeland kopen.

Ben jij dus nog op zoek naar nieuwe spullen voor in je tuin? Vergeet dan niet om ook online rond te kijken. Een groot aanbod aan tuinartikelen zijn maar een paar klikken van je verwijderd.

Wanneer je net je eerste auto hebt kan het moeilijk zijn om een autoverzekering te kiezen. Er zijn namelijk enorm veel verzekeringen waar je uit kan kiezen. Toch willen meeste mensen een goedkope autoverzekering, zodat ze geld over hebben. Het afsluiten van je autoverzekering is echter niet iets dat je zomaar even snel zou moeten doen. Het is belangrijk rekening te houden met wat je nodig hebt en waar je voor wilt betalen. In dit artikel kijken we naar hoe een autoverzekering in elkaar zit, zodat jij de beste keuze kan maken tijdens het afsluiten van je autoverzekering!

Wat beïnvloedt een autoverzekering?

Een autoverzekering wordt door enorm veel factoren beïnvloed. Dit zie je voornamelijk aan het maandelijkse bedrag dat je betaald. 

Allereerst wordt er gekeken naar je leeftijd. Ben je jonger dan vijfentwintig jaar of ben je beginnend bestuurder? Dan zal je autoverzekering duurder zijn dan iemand die vijftig is en 30 jaar rijervaring heeft. Hoe komt dit? Dit heeft te maken met je ervaring. Hoe meer ervaring je hebt hoe lager je maandelijkse bedrag is.

Verder bouw je ook schadevrije jaren op als je rijdt. Heb je bijvoorbeeld al twintig jaar geen ongeluk gehad? Dan zal je maandbedrag lager zijn dan iemand die elk jaar schade rijdt. Je autoverzekering vergoedt namelijk je schade en hoe vaker je schade moet melden, hoe hoger je termijnbedrag wordt.

Je verzekeraar neemt ook in acht waar je woont. In dichtbevolkte gebieden zal het bijvoorbeeld veel duurder zijn om een auto te nemen. Dit komt, omdat er meer kans is op schade dan in dunbevolkte gebieden. Woon je dus in een klein dorpje in Friesland? Dan zal je maandbedrag veel lager zijn dan bijvoorbeeld wanneer je woont aan de grachten van Amsterdam.

Soort autoverzekering

Nu je een beetje weet wat beslist hoe duur je autoverzekering wordt kan je kijken naar het soort autoverzekeringen. Er worden bij elke verzekeraar twee tot drie verzekeringen aangeboden. Dit is de WA verzekering, de WA plus verzekering en de all-risk verzekering. Een WA verzekering is voor elke auto in Nederland verplicht. Het is te vergelijken met een basis pakket. Voor een WA plus verzekering kan je dus verwachten dat dit bestaat uit het basis pakket met extra toevoegingen. Ten slotte, is een all-risk verzekering een autoverzekering waar je verzekerd bent voor alle schade die er aan je auto ontstaat of aan een andere auto ontstaat die jij met jouw auto hebt veroorzaakt.

In Friesland vind je tientalen zogenaamde Roodbaard tuinen of parken. Deze parken en tuinen zijn ontworpen door de achttiende-eeuwse tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard (1782-1858).

Het zijn stuk voor stuk prachtige parken met waterpartijen en eeuwenoude meest inheemse bomen, vaak kastanjes, eiken en beuken. Ze completeren en omlijsten de vele states die Friesland rijk is. Staniastate in Oentsjerk, Heeremastate in Joure, Rinsmastate in Driezum en nog vele anderen.

De gemiddelde Fries kent het fenomeen van een zondagmiddagwandeling in een van deze parken want er is altijd wel een in de buurt. Als kind op de achterbank met de ouders of als jongverliefd stel meestal op de fiets. De bomen in de Roodbaard parken zijn al generaties lang de stille getuigen. Ze vertellen de verhalen van menig verliefdheid in de vorm van ingekerfde harten en initialen. Het zijn meestal de beukenbomen die aan deze gewoonte moesten geloven. De bast was glad en gewillig voor ieder mes.

Toch lijkt het gedaan met liefdesverklaringen in Roodbaard parken. Ik kan geen recente liefdesverklaringen vinden in park Heeremastate bij mij om de hoek. De oude zijn amper zichtbaar of leesbaar als vaag litteken van een oude wond.

Mensen worden nog steeds verliefd neem ik aan. Ook neem ik aan dat ze dit nog steeds van de daken willen schreeuwen. Rest me te verklaren waarom dit niet meer gebeurt via het "sociale medium" van een beukenboom in een Roodbaard park. 

Het is herfst in Friesland. De bomen kleuren nog een paar weken rood, geel en bruin voordat ze definitief hun bladeren zullen laten vallen in afwachting van de winter. 

Het landschap van Friesland verandert mee. Waar je ook staat in de provincie, bijna overal zie je groepjes bomen en bossage's. Zelfs in het noordelijke kleigebied zoals Het Bildt of het gebied boven Dokkum. Deze gebieden staan bekend om hun weidse kilometerslange vergezichten. Hier vind je met bomen dichtbegroeide terpen en eeuwenoude dijklichamen.

Met het vallen van de bladeren onthullen veel van deze groene schakeringen aan de horizon hun geheim. Je ziet ineens dat ze een eeuwenoude middeleeuwse kerk, een klokkenstoel of een monumentale boerderij maandenlang aan het oog hebben onttrokken. Langzaam verschijnen de contouren die het Friese landschap tijdens de winter kenmerken.

Metaforen liggen voor het oprapen, een opengebarsten bolster die een glanzende kastanje aan het oog onttrekt. Het paarlemoer aan de binnenkant van een oesterschelp. 

Voor mij toont Friesland in de winter haar naakte schoonheid. Vandaar de titel van deze blog. Toeristen zijn er nu bijna niet meer in Friesland. Het lijkt een vooropgezet plan. "Je moet er tenslotte wel wat moeite voor doen om Friesland echt te leren kennen".

In Joure is het iedere derde donderdag in september Jouster Merke. Tenminste, als er niets tussenkomt zoals de Coronabeperkingen in 2021. Het is moeilijk voor te stellen dat de Jouster jaarmarkt gisteren dus voor de meer dan vijfhondervijftigste keer georganiseerd is. Bijna dertig jaar na de eerste Jouster Merke voer Columbus naar het westen op zoek naar Amerika. 

Joure zal op dat moment niet veel meer zijn gewest dan wat huizen en winkeltjes op een zandrug. Deze zandrug bepaalt de Noordwest-Zuidoost oriëntatie van Joure. De huidige kilometerlange Midstraat volgt deze lijn perfect. Sterker nog, het historische hart van Joure lag tussen het voormalige dorp Westermeer, de Jouster toer en het Tolhuis. Alledrie hebben ze de eeuwen doorstaan. De eerste is een eeuwenoude toren die teruggaat tot de Middeleeuwen en in verband wordt gebracht met tempeliers. De tweede ook imposant maar veel minder oud. Je mag ervan uitgaan dat de eerste Jouster merkes zich rond deze torens zich hebben  afgespeeld.

Tijdens de Merke had iedereen, ongeacht rang of stand een vrije dag. Het moet er wild aan toe zijn gegaan. Er zal een markt zijn geweest met vee en lokale producten, kaas, worst, gerookte paling, middeltjes en elixers. Daarnaast vermaak in allerlei soorten en maten. muziek, toneel, een draaiend rad, een kop van jut. Spelende kinderen met hoepels en tollen. Om nog maar te zwijgen van de genuttigde alcoholische dranken.

Als je goed oplet vind je veel hiervan terug tussen het geweld van de moderne tijd zoals t-shirts, zonnebrillen, knoflookpersen, wonderdoekjes, -sponzen en -zemen, en voetzalf die belooft je van je vermoeide voeten af te helpen.

Je ziet de paardenmarkt, een palingroker, lokale slagers met droge worst en spek, een klompenmaker, een draaiend rad, een trekharmonica. Pompoenen, oliebollen en poffertjes, een kunstenaar, een groenteboer. 

Maar toch, er ontbreekt iets belangrijks tijdens de 2022 editie van de Jouster Merke. Ieder jaar staat steevast tegenover het Tolhuis bij de Tolhuisbrug de kop van Jut. Deze keer niet. Ik vraag me af waarom. Hij moet er tenslotte honderden keren hebben gestaan. Tijd voor actie, zodat ook de kop van Jut er weer bij is op de derde donderdag in september 2023.

Alle elf Friese steden hebben in 2018 een stadsfontein gekregen in het kader van Leeuwarden Culturele hoofdstad. Elf stadsfonteinen ontworpen door evenzovele internationale kunstenaars van naam en faam. De fonteinen staan er inmiddels dus al meer dan vier jaar.

Hoewel er in 2018 best wel wat gemor is geweest over de kosten, de te kiezen locatie en, in geval van de Dokkumer IJsfontein, de opwekking van de benodigde energie, zijn de fonteinen uiteindelijk opgenomen in het hart van menig Fries. Ze horen nu net zo bij de Friese steden als de Oldehove bij Leeuwarden, De Waterpoort bij Sneek, het planetarium bij Franeker en de Broerekerk bij Bolsward.

Ik kom tot deze conclusie omdat ik regelmatig de Love-fontein in Leeuwarden bezoek. Twee metershoge gezichten die elkaar aanstaren en bij windstil weer gehuld zijn in kunstmatige mistvlagen. Ik kom hier niet zozeer vanwege de fontein zelf maar als vaste “pleisterplaats” tijdens een fietstochtje. De fontein in Leeuwarden staat voor het treinstation midden in een mooi onderhouden gazon met rondom bankjes van beton en hout. Het is er altijd gezellig druk. Halers en brengers rijden af en aan en niet alleen voor treinreizigers. Ook rijinstructeurs gebruiken het plein om lesrijders op te pikken en weer af te leveren.

Het is opvallend hoeveel mensen van de fontein een foto van maken, een selfie of zelfs een vlog. Zoveel “media-aandacht” voor een fontein maakt nieuwsgierig. Bij navraag blijkt dat zowel toeristen als inwoners van Friesland bezig zijn met een persoonlijke elffonteinentocht. Ze bezoeken ze stuk voor stuk per fiets, auto of motor, maken foto’s voor een eigen verzameling en kiezen een persoonlijke favoriet.

Nu nog een stempelkaart.

Veenklooster - Worth a visit

Are you seeking to experience an authentic Dutch village welcoming you with a familial atmosphere? Then let Veenklooster captivate you and your family. With its friendly and open minded inhabitants as well as its unique natural surrounding Veenklooster succeeds to create a calm, relaxing and comfortable feeling for everyone visiting. The unique streekdorp invites all its visitors to explore the medieval cloister Van Fogelsangh with its beautiful art gallery and museum. The untouched nature as well as the various animals contribute to the uniqueness of Veenklooster. When first entering the village by driving through the beautiful alley, you will be surprised what a small village like Veenklooster has to offer to its visitors. Walking through the streets of Veenklooster one can witness several out of 110 inhabitant following their daily routine. Some are gardening in the yards and children are enjoying themselves on the streets.

Veenklooster is worth a visit, but come and see for yourself.

A small village in North Holland, with only 680 inhabitants? YES, this is Ysbrechtum and is the opposite of boring when seeing it from the sunny side of life. Ysbrechtum stands for beautiful nature, speaking of 100% pure Holland country side and comes with its lovely and motivated inhabitants.

Those 680 inhabitants are waiting for you to share their lovely and relaxing ‘dorpje’ with you.

Still not convinced? May I introduce you to the main attraction of Ysbrechtum (besides its friendly inhabitants): THE EPEMA STATE.

The Epema State is a lovely castle which you can rent for any occasion you may have, such as Weddings, Parties, Congresses and such. Surrounded by a little canal and with its many colourful flowers and trees you feel like being in another world for that day.

Besides our little castle we also have an old Church next to it were you can get married and just a few meters next to it you can have your wedding party in the Epema State.

Are you more interested in cycling, in such a Dutch style? This is also possible as Ysbrechtum is one of the Points of the Northern Route. As you need accommodation in order to stay for a few days, there is the lovely Bed & Breakfast ‘Bed en Brochje’, hosted by a Dutch Family for years already. All what you need for dinner, you will find in the local grocery store and the local butcher. Looking for a romantic dinner for two you have the change to grab a bottle of self-made wine at the local winery of the city.

Ysbrechtum is the perfect place for relaxation and enjoying the finer aspects of life. You can take a stroll on the surrounding lands of the Epema State or visit the local pub in the town hall, run by volunteers who welcome you with open arms. It is the best place to escape the busy daily life and take some time for yourself or for yourself and your loved ones in a small but welcoming Frisian village.

But how do you get to this place? Ysbrechtum is located near the big city Sneek and is easily reached by bike or car. From the train station in Sneek, it is a thirty minute walk to the beautiful village. For more information about this lovely village, take a look at the webpage: http://www.ysbrechtum.com/.

Op het moment van schrijven loopt in Friesland het Tsjerkepaad evenement. Ieder jaar in de maanden juli tot september openen honderden monumentale kerken in Friesland hun deuren voor toeristen en belangstellenden.

Omdat ik in de buurt ben loop ik even binnen bij de kerken in Ysbrechtum en Folsgeare. Deze dorpen liggen noordwestelijk van Sneek aan weerskanten van de A7. Het is bijzonder hoe deze kerken ten opzichte van elkaar verschillen. De kerk in Ysbrechtum is rijk versierd met rouwborden en wat dies meer zij en in de kerk is Folsgeare staat soberheid voorop. In Ysbrechtum staat Epemastate, dat verklaart het een en ander.

Door de soberheid van de kerk in Folsgeare ga je daar wat meer op zoek naar details. Ik zie prachtige eeuwenoude statenbijbels, een vaas met plastic Hedera. Deze staat in de vensterbank en baadt in het zonlicht dat door het venster naar binnen valt. Ik zie bodemvondsten zoals potscherven een flesjes die op een tafel zijn uitgestald. Ik lees in gouden letters "Zingt Godes Eer" als ondertitel van het orgel en ik zie vier fluwelen collectepongen aan een stok die strak tegen de muur in het gelid staan. Ze dateren uit 1825 staat op een kaartje! Deze "pongen" brengen me direct terug naar mijn jeugd. Hoe vaak heb ik geld gegooid in soortgelijke pongen, of net gedaan alsof.

Op de pongen van Folsgeare ontbreken de D's en K's die er in mijn geboortedorp in gouddraad op geborduurd waren. Ze stonden voor kerkvoogdij en diaconie. Dat weet ik nu. Toen wist ik dat niet en waren ze voor gewoon het kwartje en het dubbeltje.

Abbega is een terpdorp dat in de Middeleeuwen is ontstaan. Het was over water goed ontsloten: de Abbegasteropvaart verbond het dorp met de Bolswarder Zeilvaart. Over land was het niet goed te bereiken. Na de dijkbouw kwam Abbega ten noorden van de Hemdijk te liggen. De grietenijkaart in de Schotanus-atlas (1716) laat geen enkele weg of pad zien. Wel is zichtbaar dat er buiten de kleine kerkbuurt een aantal buurten en staten in het buitengebied van het dorp liggen, ook ten noorden van de Wymerts of Bolswardervaart.

In de Tegenwoordige Staat van Friesland (1788) wordt dat bevestigd: ‘een dorp van middelbaaren omtrek …. Hetzelve ligt ten Westen van Oosthem en nader aan den Hemdyk. De kerk deezes Dorps pronkt insgelyks met een fraai Orgel. Weleer had men hier verscheiden Adelyke Staten, met naame Attema, Sytinga, en Bonninga in het buurtje de Morra, naar ’t welk ook een watertje ten Noorden des dorps, waardoor de Bolswerdervaart naar de Nieuwezyl loopt, den naam van Morra- of Morwieltje draagt. In de buurt, die niet groot is, en de Abbegaster-Ryge genaamd wordt, lagen oudtyds Wigmana en Heeringa, en in de Oosterbuuren, Bangama.’ De Abbegasterrige en Oosterburen zijn ook op de kaart in de Eekhoff-atlas (1851) ten noorden van de vaart aangegeven. Bij de buurt Abbegasterketting ligt een ‘draai’ over de vaart.

De kern van de kerk, oorspronkelijk gewijd aan Sint-Gertrudis, is nog middeleeuws, maar het gebouw met een driezijdige sluiting is in 1809 helemaal ommetseld. De toren werd waarschijnlijk toen voorzien van de houten bovenbouw. In de toren hangt een klok die in 1647 door Jacob Noteman is gegoten.

De doorgaande weg loopt nu strak om de zuidwestelijke flank van het dorp. De kerkbuurt aan de andere zijden bezit een gevarieerde bebouwing, waarin de voormalige school, de schoolmeesterswoning of pastorie en burgeren arbeiderswoningen elkaar afwisselen. Ten noorden van de oude kern zijn de nieuwe school en recent een uitbreidingswijk ten westen van de opvaart tot stand gekomen.

Folsgare is een terpdorp dat is ontstaan in de Middeleeuwen. Het dorp heeft lang slechts een kleine kerkbuurt gehouden. Langs de Tsjaerddyk die naar Nijland leidde, stond al vroeg een flinke reeks boerenbedrijven. Ten zuiden van het dorp lag eveneens een groep boerderijen, maar die waren niet op het dorp gericht. De Folsgarer Opvaart bood een ontsluiting in zuidelijke richting om via de Oude Rijn verbinding te hebben met de Wymerts of Bolswardervaart aan de ene en met de Geeuw tussen Sneek en IJlst aan de andere kant. Met dit waterwegenstelsel waren de zuidelijke boerderijen, elk met een eigen opvaart, eveneens ontsloten. Op de kaart in de atlas van Schotanus uit 1716 is dat aangegeven.

De Tegenwoordige Staat van Friesland meldde in 1788 niet veel: ‘een Dorp van middelbaaren omtrek en landeryen, doch gering van buurt: hetzelve bevat 20 stemdraagende plaatsen, en ligt in den hoek van gemelden Tjaarddyk, tusschen Nieuwland en Sneek. Weleer lag hier de State Walma. In 1498 werd hier de kerk met den toren afgebrand door de Soldaaten, die de Vetkooper Tjerk Walta had in ’t land gebragt; ook kwamen daarby twee huislieden om, die op den toren gevlugt waren.’

De middeleeuwse kerk is in 1875 door de huidige zaalkerk met driezijdige koorsluiting vervangen, maar de zadeldaktoren is mogelijk nog 13de-eeuws. De meeste oude dorpsbebouwing is te vinden aan de Tsjaerddyk. Het dorp is na de Tweede Wereldoorlog aanzienlijk uitgebreid, eerst met een oostelijk kwartier, later met een wijk aan de zuidzijde. In de landerijen rond Folsgare staan grote, soms monumentale boerderijen.

Ten noorden van Folsgare ligt Tjalhuizum (Fr.: Tsjalhuzum), een buurschap van enkele boerderijen en een toren op een terp. Het heeft een verleden als middeleeuws terpdorp. De kerk is in 1823 afgebroken, maar de toren werd in 1871 nog geheel vernieuwd, een toren van drie geledingen en een ingesnoerde spits. Tussen Folsgare en Tjalhuizum is in het midden van de jaren vijftig het verzetsmonument van Wymbritseradiel opgericht: een wakkere haan op een hoge piloon.

Centraal in het gebouwde erfgoed van Friesland staan de talloze monumentale kerkgebouwen. Veel daarvan dateren vanuit de middeleeuwen. Elders op deze website vindt u een overzicht van al deze Middeleeuwse kerken.

Hoewel veel van deze kerken op gezette tijden door het hele jaar of op afspraak open zijn voor bezichtiging is er ook ieder jaar het Tsjerkepaad evenement. Meer dan 200 monumentale kerken openen dan hun deuren voor toeristen en geïnteresseerden van jong tot oud. In de kerken zijn dan vrijwilligers aanwezig die uitleg geven over het gebouw, het interieur en artefacten zoals op de foto de rijk versierde rouwborden in de kerk van Ysbrechtum op 27 augustus 2022.

De 2022 editie van Tsjerkepaad loopt van 2 juli tot 10 september 2022. Voor een overzicht van deelnemende kerken kijkt u op de website van Tsjerkepaad. U kunt natuurlijk ook gewoon letten op de paars-gele vlaggen die bij deelnemende kerken aan geven dat de kerk geopend is. U bent echt van harte welkom!

Feanwâldsterwal is een prachtig klein dorpje zuidwestelijk van Feanwâlden. De schoonheid van het dorp wordt vooral gekenmerkt door de smalle vaart die naast de hoofdstraat van het dorp "De Wâl" loopt. De aanliggende woningen hebben allemaal een eigen bruggetje.

Waar "De Wâl" overgaat in "It Oare Ein" ligt de kern van het dorp gemarkeerd door een fraaie brug en hotel en eetcafé 't Dûke Lûk. Hier kun je bootjes en kano's huren en dat is niet onlogisch. Feanwâldsterwal ligt namelijk aan de rand van een van de mooiste aaneengesloten kleine natuurgebieden in Friesland, It Butenfjild, De Looden Hel en De Houtwiel. Het laatste natuurgebied is de laatste jaren naar een hoger niveau getild vanwege de aanleg van de Centrale As (N356), de voor het gebied enigszins "oversized" maar o zo gewaardeerde autoweg tussen Nijega en Dokkum. Bij het dorp De Falom is notabene een "luxe" flyover gebouwd zodat flora en fauna ongestoord  kan doorgroeien en doorlopen tot aan het dorp De Westereen.

De aaneengesloten natuurgebieden verklappen het ontstaan van Feanwâldsterwal. Het zijn laagveengebieden en Feanwâldsterwal dankt haar bestaan aan de ontginning van dit laagveen. Al in de 15e eeuw werd dit ontgonnen door de Schiere Monniken afkomstig van de Schierstins in buurdorp Feanwâlden, behorende bij het klooster Claerkamp in Rinsumageest. In latere tijden werd dit zware werk op meer industriële schaal voortgezet door doorgewinterde veenarbeiders uit Giethoorn die naar de Friese veenkolonie kwamen. Zij wisten wel raad met het laagveen en lieten een duidelijk stempel achter op het gebied, én het dorp. Daarom wordt Feanwâldsterwal nu ook wel het "Giethoorn van Friesland" genoemd.

Beide dorpen hebben trouwens nog iets opmerkelijks gemeen, de verdwenen melkfabrieken. In beide dorpen zijn ze ten prooi gevallen aan het toerisme zou je kunnen zeggen. Die van Giethoorn is gesloopt of onherkenbaar tussen restaurants en bootverhuurders. Die van Feanwâldsterwal, genaamd Zuivelfabriek Freia, is steen voor steen afgebroken en opnieuw opgebouwd in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Ik zie het als de verloren zoon van Feanwâldsterwal, gelet op de naam Freia zou je wellicht van dochter moeten spreken maar dat onderscheid laat ik aan de lezer.

Welkom bij Hotel Anne-Klare, een gezellig, sfeervol en gastvrij boutiquehotel in het hart van het gezellige Joure.

Ons hotel heeft 8 verschillende kamers die stijlvol en uniek zijn ingericht. Het hotel is van alle gemakken voorzien. Beneden bevindt zich het restaurant, coffeebar en gelachkamer. Waar je heerlijk met vrienden rond de haard kan genieten van een lekker Jouster biertje.

DINER & COFFEE BAR

Bij Anne-Klare kunt u terecht voor koffie met huisgemaakt gebak, (h)eerlijke lunch en een licht diner. Onze koffie is crimineel lekker, we bakken we bijna alles zelf, onze vleeswaren zijn biologisch én 3*beter leven en de kaas halen we gewoon zelf bij de boer.

Wij hebben van Herman den Blijker een flinke duw in de rug gekregen met onze milkshakes en de inmiddels beroemde tosti's. We hebben dit doorgezet met verrassende lunchgerechten en diner.

Het dorp Eastermar ligt ten noorden van Drachten in een prachtig gebied te midden van twee, voor het gebied bijzondere waterpartijen, het Bergumermeer en De Leien. Deze relatief kleine en ondiepe meren zijn grotendeels ontstaan door veenafgravingen en afkalving. Het gebied draagt met trots het predicaat “Nationaal Landschap De Noardlike Fryske Wâlden” (De Noordelijke Friese Wouden).

Toch zal een bezoeker die van de meren heeft genoten zich wellicht afvragen, waar zijn de wouden gebleven? Inderdaad, wouden in de zin van uitgestrekte bossen vind je er niet. In de plaats daarvan vind je een eeuwenoud coulisselandschap. Dit wordt gevormd door talloze boom- en houtwallen die kleinschalige boerenpercelen van elkaar scheiden. Hier en daar kijk je dwars door een aantal van deze boom- en houtwallen heen, de dieptewerking is subliem. Tussen deze coulissen zie je telkens weer een andere voorstelling. Akkerland, graanvelden, weilanden met koeien, paarden, schapen, of misschien wel het mooist, een wisselend kleurenpalet van veldbloemen. De analogie met coulissen en voorstellingen in een theater kan bijna niet treffender.

De boom- en houtwallen worden met regelmaat teruggesnoeid en groeien in enkele jaren daarna weer terug. Aan de oudste exemplaren zie je dit onderhoud terug in decenniaoude grillige stronken en stobben. Ruilverkaveling is aan het gebied voorbijgegaan en dat is maar goed ook. De hout- en boomwallen zijn onaangetast en volgen de oorspronkelijke zandpaden die dorpen als Eastermar, Sumar, Harkema en Drogeham aan elkaar verbonden en nog steeds verbinden. De gemeente heeft zich erbij neergelegd en doet het onderhoud met zorg, verharding is uitgesloten. 

Het enige dat in het historische beeld ontbreekt zijn de karresporen die er ooit in grote hoeveelheden moeten hebben gelegen. Ook verdwenen zijn de talloze plaggenhutten die er moeten hebben gestaan. Het is moeilijk voor te stellen maar tot voor slechts honderd jaar geleden werden plaggenhutten in het gebied gebouwd om in te wonen, ook met grote gezinnen. De bijzondere  geschiedenis van de plaggenhut wordt verteld in Themapark de Spitkeet in Harkema, een aanrader.

Ik heb er een middag doorgebracht en kom snel terug want "Theater" Nationaal landschap de Noardlike Fryske Wâlden is 7 dagen per week open en de entree is ook nog eens helemaal gratis!

"Café biljart... café biljart... klein stukje groen voor het eenzame hart".

Eén regel uit een versje van de legendarische Toon Hermans, Nederlands bekendste cabaretier in de tweede helft van de twintigste eeuw. Hij zingt over een dorpscafé, twee oude vrienden, ome Willem en ome Arie en dat ze elkaar daar al jaren treffen om te biljarten. Totdat een van de  vrienden komt te overlijden en de ander tevergeefs zit te wachten. Hermans was een verteller van verhalen van de gewone man en vrouw.

Toon Hermans' lied past naadloos in Hotel de Prins in Makkum. Het café heeft de sfeer van de tweede helft van de twintigste eeuw perfect weten te behouden. Hoewel onderdelen van de inrichting wellicht teruggaan tot de achttiende eeuw. Neem de fantastische tegeltableau's van Makkumer aardewerk aan de muur. Ze tonen ruim een tiental zeilschepen in Delfts blauw. Dichter dan dit kom je niet bij het authentieke Makkum. Als tegels konden praten...

Maar hoe zit het met het biljart? De keu's hangen in de rechterhoek tegen de muur. Het digitale scorebord staat in de linker op de vensterbank. De biljartlampen hangen boven de eettafel in het midden. Maar... het biljart?

Het wordt tijdens de zomermaanden opgeruimd om plaats te maken voor toeristen. De uitbater kan niet anders. De kachel moet ook branden. 

Maar als de toeristen weer vertrokken zijn uit Makkum komen "ome Arie en ome Willem", als ze er nog zijn, gewoon weer biljarten in café biljart Hotel de Prins.

In Gaasterland heb je aan de IJsselmeerkust een aantal plekken waar je een optimaal uitzicht hebt over het IJsselmeer. Ik denk aan het Mirnserklif bij Mirns, het Oudemirdumerklif bij Oudemirdum en het meest beroemde, het Reaklif bij Warns. Hier vochten de Friezen een legendarische strijd tegen de Hollanders in 1345.

Je vraagt je af waarom je juist hier het mooiste uitzicht hebt over het IJsselmeer. Volgens mij komt dat doordat je bij helder weer nog net de overkant kunt zien. Je ziet de kerktoren van Enkhuizen duidelijk aan de horizon temidden vaag trillende silhouetten van windturbines, bomen en bebouwing. Daarnaast heb je als je naar links kijkt uitzicht op windturbines die de dijk van de Noordoostpolder en Flevopolder aangeven, helemaal tot aan de Maximacentrale bij Lelystad. Aan de rechterkant zie je de windturbines die het einde van de Afsluitdijk markeren, de Afsluitdijk begint wat mij betreft in Friesland maar wellicht zag de geestelijk vader Cornelis Lely dat anders.

Dit panorama heb je vooral omdat het klif je net voldoende meters boven het waterpeil van het IJsselmeer uittilt. Hierdoor kun je over de kromming van de aarde en dus het IJsselmeer heen kijken.

Als je de tijd neemt ga je bijna automatisch mijmeren over wat er allemaal nog meer achter de horizon schuil gaat en achter de toren van Enkhuizen. En juist op dat moment raak je in gesprek met een toevallige voorbijganger. Hij vertelt dat tijdens de tweede wereldoorlog V2’s werden gelanceerd vanuit de bossen van Rijs, bestemming Londen. Deze bossen bevinden zich in Mirns recht achter je.  Veel V2's zouden dienst hebben geweigerd en in het IJsselmeer zijn geplonst.

Ik heb het nagezocht op de kaart. Ze moeten rechts van de Enkhuizer toren zijn gevlogen onderweg naar de Britse hoofdstad. Mijn bezoekjes aan het IJsselmeerpanorama krijgen vanaf nu een extra dimensie.

Makkum is een mooie authentieke oude vissersplaats en havenplaats aan de IJsselmeerkust in Friesland. Daarin verschilt het niet veel van andere vissersplaatsen en havensteden aan de Friese IJsselmeerkust zoals Stavoren, Hindeloopen en Workum. Maar er is één ding waar Makkum wel degelijk een verschil maakt. Het heeft een heuse strandboulevard, de Holle Poarte. 

De Makkumer strandboulevard heeft alles wat je van een strandboulevard mag verwachten. Terrasjes, restaurants, snackbars, ijssalons, loungebanken en -stoelen, parasols in alle soorten en maten, zeilscholen, klimtoestellen, stuifzand, een hotel en een pier. Kortom, Makkum doet niet onder voor de gemiddelde badplaats.

Maar toch is er iets vreemds aan de hand. Makkum ontbeert een zee. Van een strandboulevard verwacht je een constante aanzwellende en afnemende ondertoon van branding. Deze is er niet (meer) in Makkum. In 1932 werd het laatste gat in de Afsluitdijk gedicht. Daarmee was de Zuiderzee definitief veranderd in het IJsselmeer. Hoewel het IJsselmeer bij harde wind flink tekeer kan gaan, een branding zul je aan de kust ervan niet aantreffen. 

Eigenlijk is dat jammer. Kijk naar de Waddeneilanden. Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Daar hebben ze wel een echte branding.

Ik denk dat Makkum zich daar niet al te druk om hoeft te maken. Makkum heeft een strandboulevard en deze heeft geen van de Waddeneilanden.

Workum is een van de elf Friese steden. Een van de mooiste ook. Maar schijn bedriegt in Workum. Als je door de stad rijdt of wandelt sta je versteld van de prachtige monumentale gevels. Ze hebben een allure van heb ik jou daar. De een nog mooier en prominenter dan de ander. Het geheel wordt bekroond door de monumentale St. Gertrudiskerk (15e eeuw). Zij staat pontificaal aan het centrale plein van de stad omringd door terrassen, kroegen, hotels en restaurants. Voorwaar een stadsgezicht!

Maar, als je tegenover het plein door het Tillefonne-steegje loopt bekruipt je een apart gevoel. Je loopt van de stad, via een klein bruggetje zo het weiland in waar normaliter de koeien lopen. De opgedroogde koeienvlaaien getuigen ervan. De schijn van de stad is vervlogen.

Het wandelpad loopt rechtreeks door via meerdere houten bruggetjes naar de IJsselmeerdijk en het strand. Als je achterom kijkt zie je dezelfde St-Gertrudiskerk als onderdeel van de skyline van Workum. Niet minder monumentaal, maar toch een beetje beteuterd.

Het Bildt is een kustgebied in Friesland. Het ligt pal aan de Waddenzeedijk. St-Annaparochie en St-Jacobiparochie zijn de grootste plaatsen in het gebied. Andere en veel kleinere dorpjes zijn Vrouwenparochie, Nij Altoenae, Westhoek en Oudebildtzijl. Zwarte Haan is een roemrucht buurtschap in het gebied. Het wordt gezien als de ultieme startplaats van het Jabikspaad, de Friese Camino de Santiago.

Het is een typisch grootschalig akkerbouwgebied en staat bekend om de teelt van aardappelen. Vastkokende Bildtstars vindt u in iedere supermarkt.

De Zeedijk deelt het gebied horizontaal in tweeën als een magistrale ceintuur. De  blauwe of grijze lucht erboven, de grijze zware kleigrond eronder! Hier en daar een onderbreking in het beeld vanwege een huis of een boerderij.

De laatste tijd hoor je steeds vaker het woord "tinyhouse" voorbijkomen. Daarmee wordt een miniwoning bedoeld. Duurzaamheid en huizencrisis zijn redenen voor herbezinning op wat een woning is en hoeveel ruimte je beslist nodig hebt om gerieflijk te wonen. We vergeten voor het gemak dat drie generaties geleden het hier en daar heel normaal was om te wonen in zeer kleine woningen. Zelfs door gezinnen met een stevig aantal kinderen. Gerieflijkheid was toen niet zo belangrijk. Gezelligheid des te meer.

Er zijn voorbeelden van dit soort historische woningen te vinden in twee regio's in Friesland, De Dokkumer Wâlden en de Trynwâlden. Het exemplaar op de foto staat in het dorp Kollumerzwaag, recht tegenover het kerkhof en de eeuwenoude Hervormde kerk. Het is een rijksmonument dus de historische waarde wordt tot in Den Haag onderkend. Het huisje draagt de veelzeggende naam "Willem's húske".

In de regio wordt het type huisje ook wel een "woudhuisje" genoemd. De basisvorm is, met minimale variaties, ongeveer hetzelfde. Rietgedekt, twee ramen voor, twee zolderraampjes daarboven, een deur aan de zijkant, al dan niet in een erker, links of rechts een langer doorlopend dakvlak.

De lokale bevolking is soms zo verknocht en gehecht aan het type woning dat de basisvorm in nieuwbouw, weliswaar met een vergrotingsfactor 4, nog steeds wordt gekopieerd.

Ontwerpers van tinyhouses en architecten kunnen eens een bezoekje brengen aan Kollumerzwaag om inspiratie op te doen.

Beetsterzwaag ligt tussen Heerenveen en Drachten, pal naast de A7 naar Groningen. Het ligt in een bosrijk gebied. Het is er goed wonen, zeker voor welgestelden die zich een bosperceel kunnen veroorloven. In het buurdorp Olterterp woonde tot voor kort onze meest geliefde acteur Rutger Hauer (1944-2019). Daar staat ook het vijfsterrenhotel Lauswolt met golfbaan.

Maar terug naar Beetsterzwaag. Ik ben van de generatie die "Kopstukken" (1947) moest lezen voor school. Dit is een boekje geschreven door Godfried Bomans (1913-1971). In de jaren zestig en begin zeventig was hij een graag geziene gast op de nationale radio en televisie. Niet alleen als erudiet literair schijver maar ook vanwege zijn onnavolgbare humor.

In het boekje schrijft hij over Beetsterzwaag. Hij is er op bezoek en wordt getroffen door de lokale interesse in literatuur. De Gijsbrecht van Aemstel van Joost van den Vondel om precies te zijn. In mijn herinnering schetst hij een sfeer waarin het hele dorp tijdens een "Vondelweek" meedoet aan het eren van dit taaie stuk vaderlandse literatuur. Het ligt op de toonbank bij de slager en de bakker en Beetsterzwagers lezen enthousiast voor uit het werk.

Dit is het beeld dat ik heb overgehouden van Beetsterzwaag. Ik was er van de week toevallig en werd prompt bevestigd in dit beeld. De snackbar heeft bibliotheekbehang en in de Hoofdstraat staat een schattig houten mini-biebje waar je gratis boeken kunt lenen.

Kopstukken ontbreekt in de bescheiden collectie. Ik zal het erin leggen. Mijn bescheiden bijdrage aan het literaire imago van Beetsterzwaag. Leen het gerust!

Ik woon in Joure en dat ligt midden in het Friese Merengebied. Vanuit Joure kun je een paar leuke korte vaarroutes doen per sloep. De leukste vind ik persoonlijk de route die gaat via Broek, Goiïngaryp, de Goiïngarypsterpuollen, de Gudzekop en de Jentsjemar naar Langweer en dan weer via de Langweerder Wielen terug naar Joure. Als je rustig vaart doe je er zo'n twee uurtjes over.

Het huisje op het Jentsjemar intrigeert me. Het blijkt, na enig zoekwerk, eigendom van de vereniging Jentjemeer. De vereniging heeft een eenvoudige website waar je kunt lezen dat het eilandje niet te huur is. Helaas, maar misschien maar goed ook, want er zou direct een ellenlange wachtlijst ontstaan. Wie wil er tenslotte niet slapen op een dergelijk "onbewoond" eiland.

Er staat in grote zwarte letters "In bliere moarn" te lezen op de gepotdekselde gevel van het huisje. Dit betekent "een blije morgen". Dit kun je zowel in het Fries als in het Nederlands op twee manieren uitleggen. "Moarn" betekent zowel ochtend als morgen, in de zin van "de volgende dag".

Beide passen perfect. Als je na een goede nachtrust op het eilandje zou genieten van een verse kop koffie met croissant terwijl je staart over het kalme water naar een opgaande zon, dan denk ik dat je daar zeker blij van wordt. Als je na een verblijf bent onthaast en nieuwe energie hebt opgedaan voor de komende dagen en weken, dan past de tweede uitleg.

Maar, genoeg gemijmerd en gefantaseerd over de tekst op de gevel, het is niet te huur. We moeten het doen met het uitzicht.

Daar kun je ieder uur van de dag blij van worden, toch?

Royal paradise along the boulevardThe historical fishermen village knows a rich history which still can be seen in the old village centre. In Makkum you can abide on the beach.The water of the lake of IJsselmeer is very shallow. Because of this you can walk far into the IJsselmeer. That is why children can play in the water safely. On the boulevard of Makkum you can enjoy yourself very good. The shops and hotel, restaurants and catering industries provide you with an ultimate feeling of being on a holiday.

Royal TichelaarIn Makkum you find the oldest company of The Netherland. This is a pottery factory named 'Koninklijke Tickelaar'. The pottery of Makum is world famous and that is why Makkum is seen as the Mecca for people who love pottery. The pottery is hand-made and painted with magnificent colours.

Water sports paradiseMakkum is a paradise according to water sportsmen. Especially for wind- and kite surfers. Often there is enough wind while the water is flat and shallow. When you don't know how to surf you can learn it at a local surfing school. No material? You can rent it in Makkum as well.

Dokkum is the northernmost town in the Netherlands and one of the oldest in the eleven cities, ’the Elfsteden”. Most of the time the city is brought in connection with Boniface, who was murdered in 754. However, Dokkum has far more to offer! The city itself has remained very well preserved, a fortress town where the rich history is evident everywhere. Until the 18th century the city had a direct connecting to the sea and therefor Dokkum was an important port city for a long time. Located at the former Harbor (the ’Grootdiep’) the ’Admiraliteitshuis’ still remembers of the time when the navy of Friesland and Groningen was settled in Dokkum. Today the monumental building is a museum whichh is more than worth a visit!

Explore Dokkum

It is possible to explore the city on your own. Walks along the canals, along the streets as well as over the bulwarks of the town invite everyone to feel the special atmosphere of the city, and to enjoy its historic past combined with the vitality of a modern shopping town. One is surprised by the abundant supply of shopping possibilities and the variety of coffee shops and restaurants. Also found in Dokkum are various galleries and museums, a theatre, a zoo and a subtropical swimming pool.

Furthermore, Dokkum offers the perfect location for further excursions into the surroundings. Directly south of the city begins the unique picturesque landscape of the Northern Frisian Woodland, which is regarded as a national landscape. To the north lies a vast marshland, surrounded by dikes, mounds, and beautiful villages. The National Park ’Lauwersmeer’ is easily accessible by bicycle and a day trip to Ameland or Schiermonnikoog is no problem.

In short: don’t be scared to stay more than one day in Dokkum! We invite you to this beautiful Frisian town and its surroundings.

Leeuwarden, start and end point of the Elfsteden-tour, holds many surprises for its visitors because it is not in vain since 1500, the capital of Friesland. Leeuwarden is also a city with a long and rich history which at many squares is still clearly visible. Also impressive and always worth a visit are the districts in which the City keepers lived and worked. With a subsequent walk through the beautiful Prinsentuin, lead by the characteristic ways and alleys. Even a trip through Leeuwarden’s multitude of canals is recommended not to forget the visit of the Oldehove, the leaning tower of Leeuwarden.

So clearly the rich and glorious past Leeuwarden´s is still visible, however, Leeuwarden is also constantly undergoing reconstructions, among other things because of the 20,000 students here studying atone of the various universities. With the result of a modern and vibrant city, where much is done in the field of arts and culture, film, music, new media, nightlife, and much more. Furthermore, Leeuwarden is by far the best shopping city in the province. Remarkebly are also the most exclusive businesses with their unusual offers. Shopping in Leeuwarden is a veritable feast! And after a successful shopping day, you can then let the day end in one of the many restaurants.

However, the versatile character of Leeuwarden cannot be described with a few words. It is best to visit this city and see for yourself! We are pleased to welcome you!

Sneek, is the most famous city within the eleven Frisian cities. This degree of popularity is due to its characteristic “waterpoort”, in translation “watergate”. The city is also famous for the Sneekweek which is one of the biggest events on inland waters in Europe. Therefore, Sneek especially attracts water sport tourists. It lies in the middle of the Frisian lake district and is therefore most suitable for all activities related to water. But not only the surroundings of Sneek shows the city’s historical bound to water, but also the ample opportunities of transportation on the water within the city centre.

Besides the extensive offer for water activities Sneek also offers all kind of other recreational facilities, such as many shopping streets, restaurants, bars and cafes.

In addition, the city offers historical and cultural heritage to explore. Visitors can do this by either taking a stroll through the historic city centre or visiting the Frisian Maritime Museum or the Museum of Antiques.

Moreover, located just behind the main train station, you can find the popular Miniature Train Museum which is exciting for all audiences. Leaving from the train station you even have the chance to experience a ride on a traditional steam train going to Stavoren using the longest tourism steam train railroad of the Netherlands.

Do not miss this unique experience!

This Frisian city is a perfect hideaway for all those boaters who want to escape from the busy canals and lakes of Sneek. Ijlst has a very idyllic atmosphere which enables visitors to relax and therefore perfect for a stopover. Especially picturesque is the Eeegracht which is lined with lime trees. Being in this city one should not miss to visit the old lumber mill which is still active and the town hall from the 14th century.

For many, Harlingen is the most beautiful of the Frisian "Elfsteden" (eleven cities). Of course, you should not argue about taste, but the city of ’Ouwe Seunen’ (the nickname of Harlingen) has something the other ten cities don’t have: the unique atmosphere of a real seaport city. Harlingen is a lively, bustling city during the water sports season. But also in the winter, the various ports ensure "life in the brewery".

The first port was already built around 1500. Thanks to the flourishing trade and shipping, the city grew explosively in the second half of the sixteenth century. When the Frisian Admiralty was moved from Dokkum to Harlingen in 1645, the city also became a naval port at that time.

The rich past can be seen in the more than 500 (!) Monumental builings in the city. One of them, the Hannemahuis, houses the municipal museum, where the history of the city comes to life in a fascinating way. You can get different city walks here. Another interesting museum is the Harlinger Aardewerkmuseum, located at the Zoutsloot canal. This picturesque canal is in the winter the scenic backdrop for a Christmas market that has become one of the most original and atmospheric in the Netherlands. Two other annual events that are worth a visit are the so-called ’Lanenkaatsen’ (third week of June) and the Harlinger-Visserijdagen (fishing days) end of August. We would like to refer art lovers to ’Art on the coast’

The contrast between the lively Harlingen and the surrounding area is great. The peace and quiet in the western part of the ’Bouhoeke’, the agricultural area north of the Harlingen - Leeuwarden line is only occasionally disturbed by the sound of agricultural machines. During the first three decades of the twentieth century, a steam train was also regularly heard: the Stiens-Harlingen railway line of the Noord-Friesche Lokaalspoorweg Maatschappij ran through the area. The State Railways had already opened the Harlingen-Leeuwarden line in 1863, the first railway line in Friesland.

The names of all the villages in this region end with -um, which is derived from Germanic "heem", which means ’place of residence’ and is still reported in Frisian in the word "hiem". In this area, which was not protected against the sea until well after the beginning of the Christian era, these residences were necessarily placed on artificial elevations in the salt marsh landscape: so-called terpen. These residential manmade mounds were often erected on existing natural elevations in the landscape, the salt marshes. A famous mound is that of Wijnaldum. Special archaeological finds have been made here in the past. A visit to the archaeological information center is worthwhile.

The construction of dikes began around 1000. One of them is the Slachtedyk, which is more than 42 kilometers long. In 2000, the dike was the route for the Slachtemarathon for the first time, which has since been organized every four years. But you don’t have to wait until the next edition: the dike is freely accessible. And when you set off on your own, you experience the beautiful landscape, the peace, and quiet all the more! And of course, you may also walk a small part of the route ...

The current monumental seadike also has an irresistible attraction for many. When the weather is nice, the view over the Waddensea in front and the land behind is truly magical! And with ’rough’ weather, when the function of the dike is palpable and visible, you can almost be ’blown away’ literally and figuratively. There are so-called ’dyksputten’ here and there on the inside of the dike, which combined forms the Bjirmen nature reserve.

The history of the area is explained in a clear and expressive way on the village site of Sexbierum. But not before the intriguing name of the village has been addressed ... Because of the presence of quite a few monumental farms and stately homes of notables, Sexbierum and the neighboring Pietersbierum exude a certain grandeur.

It will be clear: Harlingen is more than just the place where the boat to and from Vlieland or Terschelling departs and arrives and the surroundings will pleasantly surprise you. Take a few days to explore the monumental, cozy city and the beautiful, relaxing environment. Three unique accommodation options ensure the ’ultimate harbor feeling’. You can if you want, sleep in a harbor crane, a lighthouse or a lifeboat. What else do you want!

The "separation" (in Frisian "Skieding") is the appropriate name for the road that runs from Surhuisterveen to the south. This road forms the provincial border between the provinces of Groningen and Friesland. The landscape on both sides is the result of peat and heathland reclamation. The dense pattern of small roads, the large number of scattered buildings along those roads and the typical wooded banks and alder lanes give the area a small-scale, private character. The plots are generally elongated; only around the heath villages Boelenslaan and Houtigehage is the allotment more block-shaped.

The villages in the area are relatively young and because of their history as peat excavation villages they often have no clearly visible and recognizable core. Drachten, which has since become the second-largest town in Friesland, did not exist as such until well into the seventeenth century. The impetus for growth was formed by the contract that the so-called "Drachtster Compagnons" signed in 1641 to excavate the bog north and east of the current city center.

The fact that this is a border area is evident from the fact that a large proportion of the inhabitants of the, formally Groninger village of Opende are actually Frisian. In addition to the cultural aspect, both provinces also "merge" in landscape terms. This also applies to the border area south of the A7 highway. There are Frieschepalen and De Wilp, among others, villages whose "outskirts" lie in the neighboring province.

The area around the Skieding offers a friendly, characteristic and varied landscape. It is perfect for exploring by bike or on foot. In good weather, Strandheem is a wonderful destination: a recreational lake where you can swim, surf and lie on the beach. And if shopping or attending theatre or concerts is more of your "cup of tea"? Drachten is just next door!

An intriguing name for an intriguing area. Around Pingjum is a beautiful, age-old landscape where the long struggle against the sea is still clearly visible. "Pingjumer Halsband" (Halsband = Necklace) is the name of a system of flood defenses that protected Pingjum against flooding in the old days. The farmland of the area around the village used to be largely enclosed by the Marne, a winding sea arm that reached as far as Bolsward. A large part of the "Necklace" has been preserved or restored and forms a beautiful walking route.

The area is also intriguing for other reasons. Here is the birthplace of the Baptist faith: its founder, Menno Simons, was born in 1496 in Witmarsum. Another famous son of the region is Pier Gerlofs Donia aka Greate Pier, the legendary Frisian freedom fighter born 16 years earlier in Kimswerd.

Apparently the region is just as inspiring as it is intriguing: the density of artists and galleries is strikingly high.

To the east and southeast of Sneek is a beautiful, wide landscape with a few scattered terp (mound) villages and one of the Frisian Eleven cities, IJlst. The area forms the transition from the lake area to the former Middelzee, a sea arm that deeply penetrated Friesland from the north. Here are a number of so-called "hempolders", which were constructed in the twelfth and thirteenth centuries. They were needed because the area after the silting up of the Middelzee could no longer lose its water through natural run-off.

The current, wonderfully winding road from Westhem, via IJlst to Sneek, follows the route of the old Hemdijk. The southern shore of the Middelzee was a little further north and ran from Westhem to the northeast, eastward to Folsgare, westward to Tjalhuizum and northward to Tirns.

You can easily explore this beautiful and interesting area by both car, preferably a convertible when the weather permits it, bicycle or on foot if you feel like it. Or of course from the water. IJlst is connected to the Frisian Lake District via the Wijde Wijmerts and the Geeuw. And the Bolswardervaart runs in a north-westerly direction, which is (just like the Geeuw) part of the Middelseeroute.

The area south of Dokkum is known as the Dokkumer Wâlden (Woodlands). Here is a sandy ridge on which a unique landscape has developed over the centuries. Characteristic are the alder-lanes that form the separation between the plots. The wide-open landscape of the sea clay area north of Dokkum makes way for a semi-closed, so-called coulisses-landscape.

The alternation between open areas, alder-lanes and small pieces of woodlands provides the area with its unique own charm. It is obvious that it is designated as part of the Dutch National Landscape "De Noordelijke Friese Wouden"

The area was inhabited on the higher sand ridge as early as 4000 BC. However, due to rising sea levels, the area changed over the centuries into an inaccessible bog area. From around the year 1100 the area was developed from the northern sea clay area. Across the north-south oriented subdivision, a series of villages emerged on the original sand ridge: Driesum, Wouterswoude, Dantumawoude, Murmerwoude, Akkerwoude, and Rinsumageest. The last three were merged in 1971 into the village of Damwoude. ’Dam’ is constructed of the three initial letters of the original villages.

The Dokkumer Wâlden is a paradise for everyone who loves peace, nature and landscape beauty. Nevertheless, all facilities for a pleasant stay are present. The area also has a lot to offer in terms of cultural history: medieval churches, windmills, the nearby fortified town of Dokkum, the Cihorei Museum De Sûkerei, etc. The Dokkumer Wâlden are ideal for exploring by bike or on foot. Canoe enthusiasts can visit the Valomstervaart, which forms the southern boundary of the area and provides access to the peat area west of the De Dokkumer Wâlden.

The southwestern tip of the Frisian mainland is an intriguing region. By the car, it is an area hard to reach. And the Sneek - Stavoren train also doesn’t carry large crowds of people either. It is therefore a beautiful, tranquil area. The soothing peace of today stands in stark contrast to the turbulent and busy past.

Already in 991 Stavoren was looted by the Normans. Apparently it was already a prosperous, rich city at that time. Thanks to its strategic location on the Zuiderzee, Stavoren had even become the most important city in Friesland in the thirteenth century. When the Dutch count Willem IV wanted to conquer Stavoren in 1345, he ordered a part of his fleet to land north of the town. The rest of the army landed at Laaksum and would advance to Stavoren via Warns. The battle that ensued later became famous as the Battle of Warns, which ended in a miserable defeat for the Dutch and the death of Count Willem. The road from Scharl to Warns, along which the Dutch knights faced their demise, was called ’the ferkearde wei’ (the wrong way) until well into the twentieth century and is still popularly referred to this among the locals. At the monument on the Red Cliff a boulder with the text "Leaver dea as slave" (rather dead than slave), the battle is commemorated every year on the last Saturday of September.

Stavoren experienced periods of great wealth, but also of decline and downturn. The latter is the subject of the beautiful saga of "het Vrouwtje van Stavoren". (the lady of Stavoren) At the old harbor there is a statue of this haughty, rich widow who, as the story goes, has the origins of the Women’s Sands on her conscience: a shallow area off the coast that hindered shipping and would, therefore, be the cause of the decline of the town.

At the beginning of the nineteenth century, Stavoren was little more than a minor fishing village. A new impulse was the rail connection with Sneek (1885) and especially the ferry service at Enkhuizen, which started a year later. In 1888 a collision took place between the two steamboats "Friesland" and "Holland". This time ’victory’ was for Holland: the "Friesland" miserably disappeared into the waves. In 1899, the first of three steam ferries were put into operation onto which train wagons could be driven. In 1916, a peak year for the ferries, no fewer than 340,000 passengers and 43,000 freight cars were transported.

Nowadays Stavoren is a dormant, beautiful IJsselmeer town that comes alive especially in the summer thanks to water sports tourism. But also for non-boat people, the town is more attractive. Taste the unique atmosphere while walking. Come and visit Atelier Basalt, Kunsthuis Stavoren or Galerie De Staverse Jol. Or take a look at Toankamer ’t Ponthûs. And if you still want to get on the water, make a crossing to Enkhuizen with the current tourist ferry service. Also, the neighbouring Molkwerum and Warns used to be prosperous places thanks to trade and shipping. Because of the "islands" on which it was built, Molkwerum was long known as the ’Frisian Maze’ or ’Venice of the North’. Another nickname was "Heksenhol", which refers to the women whose men often stayed at sea for a long time. The village was known for trade in swan-brine meat and had its own representation in Amsterdam. Since 1916, the famous Molkwarder Koeke has been made in the village, a specific Frisian delicacy. Nowadays there is an Antiquity room with a tea-house in the original bakery Warns still has a number of so-called ’big skipper houses’. Nowadays, it is mainly pleasure boaters who have the village as their home port. There are various tourist accommodation options and a number of studios and galleries.

Besides the rich and turbulent history and the current tourist facilities, the area is also, and perhaps especially, worth a visit because of the beautiful landscape, nature and tranquility. The high-lying Red Cliff, the picturesque harbor of Laaksum, the low-lying Sudermarpolder, the former sea dike, the Mokkebank nature reserves and the "Bocht van Molkwar" and the vast IJsselmeer, which the locals still call "the See" for good reason. All that forms the beautiful backdrop in which you can enjoy a wonderful time.

Schiermonnikoog has the widest beach in Europe. At the eastern tip of the island, the beach fans out into an enormous sand flat. Utter silence surrounds you.

Because of its importance as a nature sanctuary, the entire island is a national park. If you love bird life, Schiermonnikoog is a must.

Vlieland is an oasis of tranquillity. The smallest of the four Frisian Islands, it is the farthest from the mainland. To preserve this quietness and the island’s natural flora and fauna, no cars are allowed on Vlieland.

The only village, Oost-Vlieland, offers friendly cafés and hospitable restaurants. A former village, West-Vlieland, disappeared long ago into the waves.