Twijzel
Twijzel is een langgerekt, oud streekdorp aan de oude drukke straatweg tussen Leeuwarden en Groningen. Het is van oorsprong een boerendorp en dat karakter heeft het goeddeels behouden. In de ongeveer drie kilometer lange streek zijn een flink aantal monumentale boerderijen op fraaie erven te vinden, in Wedzeburen een hele groep gave koprompboerderijen.
De lange streek heeft drie verdichtingen in de bebouwing: van zuidwest naar noordoost Twijzelerburen, Wedzeburen en Kerkeburen. Ze groeiden sinds het midden van de 19de en vooral in de eerste helft van de 20ste eeuw steeds meer naar elkaar toe. Voor de naoorlogse woningbouw was er weinig plaats meer aan de streek en is er in Twijzelerburen ten noorden van de driesprong met de Mounewei een woonwijk ontwikkeld. De Twijzelerburen in het westen zijn sinds 1698 door de Twijzelervaart met het Kolonelsdiep verbonden en in de Kerkeburen in het oosten staat vanouds de kerk in een flauwe bocht op een hoog kerkhof. De kerk, in de Middeleeuwen gewijd aan Augustinus, is in 1692 vernieuwd tot het huidige eenvoudige bouwwerk. Het is vier traveeën diep met een driezijdige koorsluiting. Het muurwerk is geopend met spitsboogvensters. De vensternissen zijn diep, wat er op zou kunnen wijzen dat er nog oud muurwerk aanwezig is. De zadeldaktoren dateert uit de vroege 13de eeuw en hij is beneden verrijkt met een keperfries op kraagstenen die deels voorstellingen van maskers hebben en van tufsteen zijn. Bovenin zitten spaarvelden, bekroond door een rondboogfries. Tegenover de kerk staat de pastorie in een door grote bomen omzoomde tuin. Het is een uit de 18de eeuw daterend, vijf raamvakken breed pand met een deftige middenpartij met klokgevel en beeldhouwwerk voor een hoog dak.
In het noorden van Wedzeburen werd in 1898 de zuivelfabriek gebouwd die geen rechtstreekse waterverbinding had maar aan de zuidkant door de Twijzelervaart en de Zandsloot tot op zevenhonderd meter over het water kon worden benaderd. De fabriek sloot in 1976, waarna in de gebouwen een timmerfabriek werd gevestigd.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
